Opinie 13 februari 2014

Indirecte belastingen: hoge risico's, te weinig controle

Wereldwijd dalen de tarieven voor directe belastingen en stijgen die van indirecte belastingen. Bij een multinational kan een kleine vergissing het verschil zijn tussen winst of verlies, maar toch zijn de controlemechanismes nog steeds ontoereikend.

Dat blijkt uit diverse surveys van de big four. Bij een multinational stroomt al snel meer dan vijf miljard euro aan indirecte belastingen door de boeken. Een vergissing van één procent raakt de earning per share. 

Uit onder meer de Global benchmark study on VAT / GST 2013 van KPMG blijkt dat het merendeel van de multinationals nog geen effectief btw-management heeft ontwikkeld. Controles op indirecte belastingen zijn een ondergeschoven kind. 

Vergelijkbare big four-surveys constateren dat de Belastingdienst door technologische innovaties haar controletaak steeds beter kan uitvoeren. De kans dat de dienst in de nabije toekomst met naheffingsaanslagen en boetes komt, door fouten in de btw-aangiften, neemt met de dag toe.

Bijzonder is dat grote bedrijven nauwelijks reageren. Bij cfo's hebben indirecte belastingen bij keuzes over budgetten voor interne controle geen prioriteit. Indirecte belastingen hebben van oudsher minder aandacht en zullen dit in tijden van besparingen niet ineens meer krijgen. 

De belangrijkste reden is dat deze heel anders worden geadministreerd dan directe belastingen. Als het gaat om beheersing van belastingrisico's kijkt de cfo, ingefluisterd door zijn head of tax, veelal uitsluitend naar directe belastingen. 

De indirect tax functie weet vaak niet hoe ze dit kan veranderen en hoe ze de risico's op de agenda van de cfo kunnen krijgen. De head of tax waaraan wordt gerapporteerd  haalt zijn informatie voor directe belastingen vooral bij corporate finance en minder binnen de organisatie, terwijl juist daar de indirecte belastingen worden geadministreerd. Vaak is voor hem dus niet dagelijks zichtbaar hoe kwetsbaar de controle is op indirecte belastingen. Een verbeterde samenwerking kan er voor zorgen resulteren dat btw-risico's  beter bij de cfo voor het voetlicht kunnen worden gebracht. 

Misschien wel het meest bijzonder - gezien de noodkreet van de eigen belastingadviseurs in de benchmarkstudies - is dat ook de accountant nauwelijks wijst op de grote risico's en onvoldoende controleert op de indirecte belastingen. 

De reden is dat de belastingadviseurs van de big four hoofdzakelijk op eigen klanten werken, met eigen omzetdoelstellingen en een hogere tariefstructuur. 

De accountants werken bovendien met scherpe tarieven waarbij dure interne uren voor controle op indirecte belastingen maar beperkt worden opgevoerd. De cfo kan er dus niet zomaar vanuit gaan dat alle kennis binnen de muren van de grote accountancy- en belastingadvieskantoren wordt gedeeld. 

Zowel van buiten als binnen de organisatie ontvangt de cfo dus onvoldoende signalen om meer prioriteit te geven aan indirecte belastingen. Hoe is deze impasse te doorbreken? 

De interne en externe stakeholders zijn allemaal schakels in het proces en als er één niet meewerkt komt er van verandering weinig terecht. 

Het begint ermee dat accountants de surveys van hun eigen kantoren lezen, de risico's onderkennen en deze ook bespreken met de cfo. Het beste zou zijn als indirect tax standaard via audit wordt gecontroleerd óf dat een standpunt wordt ingenomen dat juist niet te doen. 

Als controle noodzakelijk is, dan moeten alle producten en methoden  van de eigen belastingadviespraktijk worden ingezet om kwaliteit te borgen. Dat beïnvloedt de cfo en kan vervolgens ‘top down' leiden tot nieuwe instructies voor internal audit en/of head of tax. 

Langs die weg kan de indirect tax functie mandaat, resources en budget krijgen om haar taken goed te kunnen uitoefenen, waarbij natuurlijk de indirect tax functie zelf de samenwerking met de head of tax moet zien te verbeteren.