Accountants: gevoelsmensen
Wie nu al aan het bekijken is of zij/hij naar de Accountantsdag moet gaan dit jaar, heeft op Accountantsdag.nl het programma kunnen bekijken. Anders dan voorgaande jaren is dit keer gekozen voor drie deelsessies die een groot deel van de dag beslaan. Ieder van deze deelsessies heeft een soort gastredacteur gekregen die vrij stevige invloed op het programma heeft.
Een van die deelsessies wordt mede door mij vorm gegeven. Zonder al te veel te verklappen, wil ik hier al een voorschot geven op een van de onderliggende thema’s die de deelsessie zullen bepalen: de accountant als gevoelsmens.
In cursussen rond vaktechnische zaken wijs ik er regelmatig op dat een accountant van nature een gevoelsmens is. En even regelmatig levert dat verbaasde blikken op. Wij zijn toch zeker mensen die harde regels toepassen, we werken met feiten, wat nou gevoel?
Laat me gewoon eens zo’n harde regel citeren hier, uit COS 4410, de harde regels rond samenstellen dus:
29. Voorafgaand aan de afronding van de samenstellingsopdracht dient de accountant de samengestelde historische financiële informatie te lezen in het licht van het inzicht van de accountant in de activiteiten van de entiteit, en in het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving.
Het staat er wat omslachtig, en nauwkeurig, maar wat hier staat is in feite:
29. Voor de jaarrekening definitief wordt gemaakt, bekijkt de accountant of hij/zij een goed gevoel heeft bij de jaarrekening.
Dat klinkt, zeker voor de buitenwereld, wel extreem soft. En dus schrijven we dat zo niet op. Maar het staat er wel degelijk. En soft is het allerminst.
Want dat gevoel van de accountant is geen kwestie van willekeur en emotie. Het gevoel waar we het over hebben is professional judgment zoals het bedoeld is.
Wie dieper de accountantsregelgeving in duikt komt wel aardig wat formele verplichtingen tegen, maar zowel COS als RJ zijn toch vooral sterk gericht op inschattingen, overwegingen, professionele oordeelsvorming, gevoel dus.
In dat licht is de uitspraak van vertrekkend NBA-voorzitter Wieleman in een interview in het FD van 16 juni tekenend: "Die angstcultuur leidt tot een enorme hang naar gedetailleerde interpretatie van de regels. Daardoor zie je dat we met principes beginnen maar met regels eindigen."
Waar angst heerst, wordt niet op het gevoel vertrouwd en ga je je verschuilen achter de regels. Maar laten we niet met elkaar gaan doen alsof dat wenselijk is. Wat wenselijk is, is een professional die vanuit zijn goed gefundeerde gevoel kwaliteit levert en zekerheid toevoegt.
Waar regels nodig zijn, prima, daar moet het maar. De basis van het accountantsberoep ligt daar echter niet, die ligt bij de professionele oordeelsvorming, het gevoel, het geweten van de accountant. Huub Wieleman heeft wat mij betreft dus ongelijk: het begint bij principes en het eindigt bij principes, niet bij regels.