Houd op van accountants het onmogelijke te verwachten
De accountant stelt vast of de jaarrekening een getrouw beeld geeft. Helaas kan de jaarrekening een materiële fout bevatten als gevolg van fraude. En als dat uitkomt, dan is de accountant het haasje. Is hij daardoor op enige wijze verantwoordelijk voor de fraude of het niet ontdekken daarvan? Nee.
Fraude is meestal bedoeld om hem/haar om de tuin te leiden. Wie meent dat de accountant wel verantwoordelijk is, vindt waarschijnlijk ook dat vrouwen in korte rokken vragen om ‘me too’ gedrag, slechte sloten om diefstal en artsen van rokende longkankerpatiënten moeten worden opgesloten, omdat ze de patiënt niet van de sigaret hebben afgehouden.
Er zijn publicisten/specialisten die de goede accountantsbeloning, data-analyse of het meer onverwachts langsgaan bij de klant en het ontdekken van fraude met elkaar in verband brengen. Maar per definitie ziet een frauduleuze transactie er exact zo uit als een legitieme transactie. Daarom is zoeken naar fraude kul. Je gaat ook niet ieder mens elk jaar door een full body scan halen, omdat je de meeste kwalen toch mist en niemand er gezonder van wordt. Het zou moeten gaan om het voorkomen van fraude en het bevorderen van goed gedrag. Helaas bestaan daarover stapels misverstanden.
Fraude wordt door mensen gepleegd, niet door systemen, procedures of regels. Wellicht helpen die middelen bij de preventie, maar zij veroorzaken de fraude niet. De AO/IB-specialist is daarom maar ten dele behulpzaam. Ook degene die begrijpt of tracht ons te helpen begrijpen wat goed of fout is, de bedrijfsethicus, kan weinig uitkomst brengen. Want we weten zo langzamerhand wel dat ieder gedrag op het moment van handelen te rechtvaardigen is. Alleen de gedragswetenschapper kan uitkomst brengen. Alleen die kan ons doen begrijpen waarom mensen overgaan tot frauduleus handelen.
Mensen acteren vanwege hun aard en achtergrond en de omstandigheden waaronder zij functioneren. Als we nou eens ons best gaan doen dat te begrijpen, dan kunnen we ook leren herkennen wat de situaties zijn die fraude uitlokken of juist afschrikken. Dat heeft overigens helemaal niets met jaarrekeningcontrole te maken, of met compliance of handhaving.
In het dorp waar de fietsen niet op slot staan en niet gestolen worden, waar het touwtje uit de brievenbus hangt en de caissière er altijd op gewezen wordt dat ze iets niet heeft aangeslagen, is nog nooit een accountant onverwachts langsgekomen, weten ze niet wat een compliance officer is en heet de agent nog steeds Bromsnor. En het grappige is dat er nog heel veel van die dorpen zijn, totdat de 'specialisten' zich ermee gaan bemoeien.
Laten we eerst begrijpen wat fraude veroorzaakt, voor we het gaan bestrijden met ondeugdelijke middelen. En vooral: houd op van accountants te verwachten dat ze fraude ontdekken.
Gerelateerd
Fraude en controleverklaring; rapporteren van bevindingen
Fraude is één van de meest relevante onderwerpen bij de controle van de jaarrekening, door de verwachtingen van het maatschappelijk verkeer met betrekking tot de...
AFM: Accountantskantoren lopen risico's rondom integriteit, digitalisering, duurzaamheid en fraude
Integriteitsincidenten bij meerdere accountantsorganisaties, zoals examenfraude, raken aan de integriteit van accountants. Ook thema's als de krappe arbeidsmarkt,...
Fraude onder NV COS en fraude onder Wta
In mijn eerste bijdrage over een CBb-uitspraak in een beroepsprocedure tegen een accountant, die bij een Oekraïense dochtervennootschap van haar klant werd geconfronteerd...
Veel belangstelling voor NBA Helpt-webinar over regelgeving
Meer dan duizend belangstellenden waren op 10 oktober jl. aangemeld voor de 27ste editie uit de reeks NBA Helpt-webinars. De jongste editie bood een update over...
Pheijffer: AFM terecht kritisch over rol van accountants bij fraudezaken
Toezichthouder AFM is terecht kritisch over de rol van de accountant bij fraudegevallen. Meer nog dan het ontdekken van de fraude zelf gaat het daarbij om gebreken...