Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een zoon heeft samen met zijn ouders een drukkerij. Hij neemt per 1 januari 2007 het deel van zijn ouders in de onderneming over voor 354.494 euro.

Enige tijd later koopt de zoon het woonhuis met drukkerij en tuin. In de notariële leveringsakte staat een koopsom van 605.000 euro, die wordt gesplitst 380.000 euro voor de woning en 225.000 euro voor de drukkerij. De zoon sluit voor de 380.000 euro een hypothecaire lening bij Westland Utrecht. Daarnaast leent hij 222.500 euro van zijn ouders, die als zekerheid een tweede hypotheekrecht krijgen op het verkochte vastgoed.

De huisaccountant van de drie stelt de jaarrekeningen 2007 en 2008 van de drukkerij samen en verzorgt hun aangiften inkomstenbelasting over 2007 en 2008. In de jaarrekeningen 2007 en 2008 van de drukkerij staat een negatief eigen vermogen van 57.483,57 respectievelijk 44.538,69 euro. In de jaarrekening 2007 staat onder de langlopende schulden een hypothecaire schuld aan Westland Utrecht van 225.000 euro.

De zoon vindt dat de accountant zijn werk niet goed heeft gedaan en betaalt diens nota’s niet. Zo meent de zoon dat hij het bedrijfspand twee keer heeft betaald, omdat de koopsom daarvan ook al zat in de overnameprijs van de onderneming. In de civiele procedure hierover benoemt de rechtbank een registeraccountant tot deskundige.

De deskundige moet aangeven of de huisaccountant heeft gehandeld als een redelijk bekwaam en redelijk zorgvuldig handelend accountant c.q. bedrijfsadviseur en bij de bedrijfsovername naar behoren geadviseerd en boekhoudkundig geadministreerd. De rechtbank vraagt de registeraccountant verder om andere nuttige opmerkingen te maken in het licht van het geschil.

De deskundige meent dat de huisaccountant niets te verwijten valt. De huisaccountant en de zoon zijn het met elkaar eens dat de koopsom van het bedrijfspand inderdaad tweemaal is betaald. De vraag is of dit de bedoeling was of een fout van de huisaccountant dan wel de notaris.

In de leveringsakte staat dat het bedrijfsgedeelte hoorde bij de onderneming die de zoon per 1 januari 2007 heeft overgenomen. De notaris wist dat het bedrijfsgedeelte en het vastgoed van de onderneming bij elkaar horen. Volgens de deskundige lijkt het erop dat de notaris ervan uitging dat het juridisch eigendom van het bedrijfsgedeelte nog niet was overgedragen aan de zoon en dat die al wel het economische eigendom had.

Het verschil van 225.000 euro is 29,7 procent van het totaal van 756.316 euro en zo materieel dat het zou moeten opvallen, meent de deskundige. Hoewel er diverse adviseurs betrokken waren bij de overname, kunnen de contractpartners uit het oog hebben verloren dat het bedrijfspand een activum was van de vennootschap onder firma. Nadat die fout eenmaal was gemaakt, is het pand correct verwerkt in de jaarrekening.

Volgens de deskundige hadden de ouders, de zoon en de notaris de dubbele betaling meteen moeten en kunnen opmerken als die niet de bedoeling was. De deskundige verdedigt de huisaccountant door erop te wijzen dat die een samenstellingsopdracht had en geen controle-opdracht. De huisaccountant stelde de jaarrekeningen samen op basis van de administratie die de moeder zelf voerde volgens haar eigen methode, inclusief de dubbele betaling. De opdrachtgever heeft de jaarrekeningen goedgekeurd.

De zoon is het er niet mee eens en dient een klacht tegen de deskundige registeraccountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant:

1. had in zijn rapport moeten vermelden dat de huisaccountant bij het samenstellen van de jaarrekening 2007 een dubbele betaling had moeten signaleren en deze aan de orde had moeten stellen bij de bespreking van de jaarrekening met klager;
2. heeft er in het rapport ten onrechte geen rekening mee gehouden dat de moeder weliswaar de financiële administratie bijhield, maar daarmee nog geen balans kon lezen;
3. had een zelfstandig oordeel moeten vellen over de dubbele betaling; door dat niet te doen heeft hij de rechtbank op het verkeerde been gezet.

Oordeel

De klacht is gegrond.

De Accountantskamer wijst erop dat de rechtbank moet beoordelen of het werk van de deskundige voldoet en de tuchtrechter alleen kijkt of de accountant zich daarbij aan de gedrags- en beroepsregels heeft gehouden.

Volgens de Accountantskamer moest de huisaccountant zich bij de samenstellingsopdracht houden aan Standaard 4410 en was deze verplicht de samenstellingswerkzaamheden met deskundigheid en zorgvuldigheid uit te voeren. Dus als hij constateerde of moest constateren dat de verstrekte gegevens onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend waren, mocht hij deze gegevens niet zonder meer verwerken, maar moest hij nadere inlichtingen inwinnen, om een toelichting vragen en een en ander verifiëren.

Het financiële verschil van de dubbele betaling is zo materieel dat dit de huisaccountant niet had mogen ontgaan. Hij had dus meer informatie moeten vragen aan de zoon en zijn ouders en mogelijk ook aan de notaris. Dan had kunnen blijken of de dubbele betaling ook de bedoeling was.

Of de navraag uiteindelijk had geleid tot aanpassingen in de jaarrekening doet er niet toe en dat de moeder hem de administratie aanreikte evenmin. NV COS 4410 schrijft nu eenmaal voor dat een samenstellend accountant spontaan constateert dat de verstrekte gegevens onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend zijn en daarover vragen stelt. Dus los van de eigen verantwoordelijkheid van contractpartijen en de notaris. Dat de zoon en zijn ouders de accountant niet hebben geraadpleegd voordat de notariële aktes werden gepasseerd doet er niet toe.

In zijn rapport citeert de deskundige een brief waarin staat: “De bedoeling is geweest, dat alleen het schuldig gebleven deel van de koopsom ad € 121.056 onder de hypothecaire zekerheid zou vallen”. De huisaccountant heeft de bedoelingen van partijen over de dubbele betaling niet geverifieerd. De conclusie dat de huisaccountant zijn werk naar behoren heeft gedaan, heeft daarom geen deugdelijke grondslag.

Hoewel de rechtbank het rapport wel heeft overgenomen, kan dat de tuchtrechtelijke toets der kritiek niet doorstaan. De tuchtrechter hanteert nu eenmaal een andere maatstaf dan de civiele rechter en volgens de tuchtrechter heeft de registeraccountant in strijd gehandeld met het deskundigheids- en zorgvuldigheidsbeginsel.

Maatregel

Waarschuwing. De Accountantskamer weegt mee “dat zeker niet kan worden uitgesloten” dat de zoon flink is gedupeerd door het falen van de deskundige.