Tuchtrecht

Stelselwijziging niet goed toegelicht

Een registeraccountant verzuimt de stelselwijziging bij de waardering van buitenlands vastgoed toe te lichten en een onbevoegd toegekende management fee af te wijzen.

College van Beroep voor het bedrijfsleven

Zaaknummers:
16/625, 16/626 en 16/627
Datum uitspraak:
20 september 2017
Oordeel:
beroepen deels gegrond / klacht deels gegrond
Maatregel:
waarschuwing in plaats van berisping
Status:
definitief
Vindplaats:
ECLI:NL:CBB:2017:347

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De dga van een drankfabriek benoemt een beoogd opvolger voor zichzelf. De kroonprins verschilt van inzicht met de statutair directeur en de financial controller en er ontstaan spanningen. Als de dga de benoeming van de opvolger doordrukt, vertrekken de commissarissen en een nieuwe kandidaat-commissaris. De directeur en de controller melden zich ziek. Later bieden zij hij hun aandelen aan de dga aan.

De waardering van de aandelen wordt gebaseerd op de jaarrekening 2013. Een registeraccountant geeft een goedkeurende verklaring af bij de geconsolideerde jaarrekening 2013 van de holding. In de consolidatie zijn zeven vennootschappen betrokken waaronder een Poolse vennootschap. Een fabriekspand met magazijnen en drie landhuizen in Polen zijn conform de Poolse wetgeving gewaardeerd tegen historische aanschafwaarde minus afschrijvingen. Op verzoek van de Poolse accountant vervalt daarom de herwaardering die vanaf boekjaar 2006 was opgenomen in de jaarrekening 2013 van de Poolse vennootschap.

Er ontstaat discussie over:

  • de bonus voor de beoogd opvolger (die hier uiteindelijk van afziet);
  • enkele posten in de jaarrekening;
  • de waardering van de aandelen van de zieke directeur en zieke controller.

De zieke directeur en de zieke controller dienen een klacht tegen de accountant in.

De Accountantskamer verklaart de klacht deels gegrond en legt een berisping op. Zowel de accountant als de klagers gaan hiertegen in hoger beroep.

Beroepsgronden

De accountant vecht het oordeel aan voor zover dat gegrond is verklaard; de directeur en controller bestrijden het ongegrond verklaarde deel.

Oordeel

Het beroep van de accountant is deels gegrond.

Waardering onroerend goed

De keuze om in de geconsolideerde jaarrekening de gepresenteerde waardering van het onroerend goed in het buitenland tegen historische kostprijs over te nemen, is op zichzelf aanvaardbaar. Er was een goede reden om de waarderingsgrondslag te veranderen, omdat de opvolgende accountant in dat land die jaarrekening verzorgde en erop stond dat de waardering voortaan voldeed aan de nationale wetgeving aldaar. De voorganger van deze accountant had al in 2006 gesignaleerd dat een waardering tegen actuele waarde niet in overeenstemming was met de wetgeving aldaar.

De accountant heeft echter ten onrechte nagelaten om in de toelichting van de jaarrekening uiteen te zetten wat de reden voor de stelselwijziging was en wat die betekende voor het vermogen en het resultaat. Dat de wijziging materieel van geringe betekenis is, doet niets af aan de verplichting deze toe te lichten. De accountant heeft bovendien erkend dat in de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening 2013 ten onrechte staat dat de bedrijfsgebouwen en bedrijfsterreinen worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Dat is ondeskundig en onzorgvuldig.

Managemenvergoeding dga

In RJ 2014/930.35 staat dat transacties en gebeurtenissen moeten worden weergegeven in overeenstemming met hun wezen en de economische realiteit. Bij het controleren van de jaarrekening kan de accountant dus niet negeren dat een managementvergoeding, die wordt verantwoord in de jaarrekening, niet rechtsgeldig is toegekend. In dit geval heeft de dga zichzelf onbevoegd een flinke additionele managementvergoeding toegekend.

Samen met het ontbreken van toezicht op het management en het aandeelhoudersconflict hadden deze mogelijke (fraude)risicofactoren aanleiding moeten zijn om dit onderwerp kritischer te bezien bij de controle. De vergoeding stond ter discussie bij de andere aandeelhouders. Daarom had de accountant de besluitvorming over de vergoeding in de aandeelhoudersvergadering moeten afwachten.

De dga had weliswaar de meerderheid van stemmen in de ava. Niettemin had de accountant niet vooruit mogen lopen op de besluitvorming. Uiteindelijk heeft de discussie tussen de aandeelhouders ook tot een ander besluit over de management fee geleid dan de accountant voorzag: de verhoging van de management fee en de boeking daarvan in rekening-courant zouden worden teruggedraaid en worden verwerkt als correctie in 2014. In de jaarrekening 2013 zou deze post buiten beschouwing blijven bij het bepalen van de prijs voor de aandelen die de directeur en controller wilden verkopen.

Waardering van voorraden

De directeur en controller hebben niet aangetoond dat de accountant een materiële fout had geconstateerd bij de waardering van de voorraden als hij voldoende werkzaamheden had uitgevoerd. De accountant heeft uitvoerig beschreven welke werkzaamheden zijn uitgevoerd tijdens de controle. Verder heeft hij uitgelegd op welke specifieke problemen hij daarbij stuitte. De accountant heeft voldoende diepgaand aandacht besteed aan de voorziening voor incourante voorraden. In tegenstelling tot de Accountantskamer vindt het college daarom dat het niet vaststaat dat de accountant:

  • onvoldoende controlemaatregelen heeft ingezet;
  • louter heeft vertrouwd op de informatie die hij kreeg van het bedrijf;
  • tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld.

Ook heeft de Accountantskamer het verwijt over de verwerking van het ‘resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen’ in de winst- en verliesrekening ten onrechte gegrond verklaard. Hierover was namelijk niet geklaagd.

Belastingvoordeel door gebruik innovatiebox

De klagers hebben dit verwijt inderdaad onvoldoende onderbouwd. Het is voldoende dat de accountant in de toelichting op de geconsolideerde balans 2013 schreef dat:

  • de vennootschap een afspraak met de Belastingdienst had gemaakt over de toepassing van de innovatiebox over 2010-2014;
  • bij het opmaken van de jaarrekening nog niet alle benodigde gegevens beschikbaar waren om betrouwbaar vast te stellen hoe groot de voordelen hiervan waren;
  • in deze jaarrekening daarom geen rekening is gehouden met een vordering en een vermindering van de vennootschapsbelasting.

De klagers hebben niet aangetoond dat de accountant wel voldoende informatie had om het voordeel te berekenen.

Controleplan

De spanningen tussen bestuurders, managers en aandeelhouders waren zo opgelopen dat de directeur en de controller ziek thuis zaten met een (zware) burn-out. Daarom had de accountant contact met hen moeten opnemen toen hij begon met zijn controlewerkzaamheden. Hij wist:

  • dat de twee hun aandelen “ter reflectie” hadden aangeboden;
  • dat “totale governance ontbrak”;
  • dat er een groot verloop was binnen de raad van commissarissen;
  • waarom de nieuwe commissaris terugtrad;
  • wat de achtergrond was waartegen ook deze perikelen zich afspeelden.

De accountant heeft de genoemde feiten voldoende betrokken in zijn controleplan. De Accountantskamer heeft niet duidelijk gemaakt wat de zieke directeur en controller de accountant nog meer hadden kunnen vertellen dat van belang was voor de controle. Dit deel van de klacht is daarom ten onrechte gegrond verklaard.

Maatregel

Waarschuwing. Het onbevoegd toekennen van de additionele management fee was voor de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam onvoldoende reden om het verzoek om een enquête te gelasten toe te wijzen. De goedkeurende verklaring van de accountant heeft daarbij geen doorslaggevende rol gespeeld. Het enige dat de accountant te verwijten valt is dat hij ondeskundig en onzorgvuldig heeft gehandeld door:

  • de stelselwijziging niet toe te lichten;
  • de onbevoegde boeking van de additionele management fee te accepteren.

Annotatie Lex van Almelo

Ook als een stelselwijziging voor de waardering materieel gering is, moet die worden toegelicht in de jaarrekening. Verder moet een controlerend accountant kritisch kijken naar het verhogen c.q. aanvullen van een managementvergoeding door de ontvangende dga. Zeker als het toezicht op het management ontbreekt, de aandeelhouders ruziën en die vergoeding nog ter discussie staat. Zolang de aandeelhoudersvergadering niet officieel heeft beslist over de vergoeding moet de accountant de verwerking van de extra fee in de jaarrekening niet accepteren.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.