Tuchtrecht

Opdracht in 'wespennest' terecht teruggegeven

Een registeraccountant stopt definitief met zijn samenstelopdracht als hij de gevraagde informatie niet krijgt. Hij mocht de opdracht aanvaarden.

Accountantskamer

Zaaknummers:
18/606 Wtra AK
Datum uitspraak:
29 april 2019
Oordeel:
ongegrond
Maatregel:
geen
Status:
bevestigd, CBb 2 februari 2021, 19/638
Vindplaats:
ECLI:NL:TACAKN:2019:27, Samenvatting CBb-uitspraak

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

In januari 2018 bevestigt een registeraccountant dat hij de opdracht heeft gekregen de geconsolideerde jaarrekening over 2017 samen te stellen van een groepsholding. De aandelen van de holding zijn in handen van twee zonen en een dochter van het echtpaar dat het agrarisch concern heeft opgericht. Het accountantskantoor zal ook de jaarrekening 2017 samenstellen van de persoonlijke holdings van de dochter en een zoon en assisteren bij het uitwerken van de kolommenbalansen van negen zuster/dochtervennootschappen die behoren tot het concern.

De dochter en de zoon zijn in verschillende civiele procedures verwikkeld met hun broer, die in 2015 is ontslagen als bestuurder van de groepsholding. In één van die procedures eist de ontslagen broer de splitsing van het concern. In die procedure spreken de strijdende partijen onder meer af dat:

  • de rechtbank een onafhankelijk deskundige zal benoemen die een vermogensopstelling maakt op basis van de jaarrekeningen 2014, 2015, 2016 en 2017;
  • de jaarrekening die in januari 2016 is opgesteld zal worden gebruikt als basis voor de jaarrekening 2014;
  • de accountant van de groepsholding de jaarrekeningen 2015, 2016 en 2017 zal opstellen, nadat de ontslagen broer hem de ontbrekende en benodigde gegevens heeft verstrekt;
  • de advocaat van de broer en de zus binnen vijf werkdagen aan de advocaat van de ontslagen broer zal aangeven welke gegevens de accountant nodig heeft;
  • de ontslagen broer de accountant toestemming geeft contact te zoeken met de voormalige accountant van de groep.

In maart 2018 schrijft de accountant aan de broer en de zus dat er nog allerlei gegevens en stukken ontbreken. Kort daarna ontvangt de accountant een reactie van de juridisch adviseur van de ontslagen broer. Onder het kopje “Sommatie, aanzegging (tuchtklacht-)procedure + aansprakelijkheidsstelling” schrijft deze onder meer dat zijn cliënt meent dat de accountant de opdracht niet mocht accepteren en niet mag uitvoeren en van de accountant onder andere het volgende verlangt:

  • een gemotiveerde en onderbouwde reactie op de opmerkingen bij de opdrachtbrief;
  • een bevestiging dat hij een melding heeft gedaan bij de FIU;
  • een bevestiging dat hij er (alsnog) van afziet om de geaccepteerde opdracht uit te voeren en deze zal teruggegeven;
  • een gemotiveerde en onderbouwde visie op zijn rol als accountant van de groep;
  • een gemotiveerde en onderbouwde rekening en verantwoording van hoe hij deze rol de afgelopen tijd heeft vormgegeven en in de toekomst vorm denkt te gaan geven, mede gezien enkele problemen.

Als de accountant niet tijdig doet wat de advocaat verlangt, moet hij rekening houden met een klacht bij de Accountantskamer en zal hij zowel zakelijk als privé aansprakelijk worden gesteld. De accountant laat weten dat hij de jurist niet tegemoet kan komen en vraagt hem om zijn cliënt ontbrekende informatie te laten leveren om de jaarrekening 2017 samen te stellen. De volgende dag stuurt de advocaat een kopie van de klacht tegen de accountant.

In een tussenvonnis zegt de rechtbank dat de onafhankelijk deskundige pas aan de slag kan als de accountant de werkzaamheden voor de jaarrekeningen 2015 tot en met 2017 heeft afgerond. De accountant schrijft aan de bestuurders van de holding dat hij zijn samenstellingsopdracht stillegt totdat er meer duidelijk is over de herstructurering. In kort geding beveelt de rechtbank de ontslagen broer de gegevens te verstrekken conform de afspraak.

Eind juli maakt de accountant duidelijk onder welke voorwaarden hij de opdracht wil hervatten. Hij wil eerst de benodigde stukken ontvangen en wil dat de ontslagen broer de klacht over de opdrachtaanvaarding intrekt. Op 1 oktober 2018 schrijft hij aan de juridisch adviseur van de ontslagen broer dat de bestuurders van de holding zijn samenstellingsopdracht voor 2017 hebben ingetrokken.

Klacht

De accountant heeft:

a. ten onrechte de samenstellingsopdracht van de holding aanvaard en deze opdracht ongewijzigd voortgezet in plaats van deze terug te geven;

b. in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van objectiviteit en het conceptueel raamwerk van de VGBA;

c. ten onrechte de opdracht - om te bezien of de herstructurering uit 2015 correct is verwerkt in de intern opgestelde cijfers van de diverse vennootschappen over 2015 - aanvaard, ongewijzigd voortgezet en niet (tijdig) teruggegeven;

d. nagelaten om informatie op te vragen bij de adviseurs van de klager, maar in juni 2018 wel informatie gevraagd aan de broer en de zus op grond van onjuiste en misleidende stellingen, terwijl de ontslagen broer die informatie moest aanleveren, vragen van klagers niet beantwoord en verzoeken van de klager om te overleggen afgeslagen;

e. niet tijdig een Wwft-melding gedaan;

f. zich niet toetsbaar opgesteld door van de ontslagen broer te verlangen de onderhavige tuchtklacht in te trekken.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Ad a Opdracht terecht aanvaard

Het verwijt dat de accountant een onbevoegd verleende samenstellingsopdracht heeft aanvaard en voortgezet, is feitelijk ongefundeerd. De opdracht is namelijk verstrekt door de directie die rechtsgeldig werd vertegenwoordigd door de broer en de zus.

In NV COS 4410 staat dat een accountant bij de uitvoering van een samenstellingsopdracht het management ondersteunt bij het opstellen en presenteren van historische financiële informatie op basis van gegevens die het management verschaft. Hij aanvaardt de opdracht niet als er geen overeenstemming bestaat over de opdrachtvoorwaarden. Hij moet het management van de klant aanvullende informatie vragen of nader onderzoek instellen als de verstrekte informatie niet compleet, niet nauwkeurig of anderszins onbevredigend blijkt. De opdracht moet hij teruggeven als het management informatie niet verstrekt, weigert of niet toestaat de historische informatie aan te passen. Verder is er geen (beroeps)regel die het uitvoeren van een samenstelopdracht voor een controleplichtige vennootschap verbiedt.

De accountant had in dit geval geen aanleiding om de opdracht bij voorbaat te weigeren, niet voort te zetten of terug te geven. Bij de uitvoering van de opdracht heeft de accountant de noodzakelijk geachte gegevens opgevraagd.

Ad b Belangenconflict

Volgens de ontslagen broer diende de accountant een partijbelang van diens broer en zus en heeft hij onvoldoende oog gehad voor tegenstrijdige belangen tussen beide partijen. Hierdoor – en door te werken voor de broer en de zus in privé - heeft hij zich in “een wespennest” begeven en de bedreigingen voor het naleven van de fundamentele beginselen genegeerd.

Volgens de Accountantskamer heeft de klagende broer niet aannemelijk gemaakt dat de accountant is opgetreden als accountant van de broer en zus in privé. Uit de opdrachtbevestiging blijkt dat de samenstellingsopdracht is verstrekt door de groepsholding, zij het dat de broer en de zus voor akkoord hebben getekend als bestuurders.

Begin maart 2018 heeft de accountant weliswaar een brief geschreven aan de broer en de zus in plaats van aan de groepsholding. De brief gaat echter over de opdracht om de geconsolideerde jaarrekening 2017 samen te stellen. Ook zijn verzoek om te bekijken of de doorgevoerde herstructurering correct is verwerkt in de intern opgestelde cijfers van de diverse vennootschappen over 2015 is afkomstig van het bestuur van de holding en niet van de broer en zus in privé.

De opdracht om de concernsplitsing voor te bereiden, betreft alleen de afspraak dat (onder meer) de jaarrekening 2017 als basis zou dienen voor de vermogensopstelling die een deskundige zou opstellen. De partijen hebben toen ook afgesproken dat de jaarrekeningen 2015, 2016 en 2017 van het concern zouden worden opgesteld door het kantoor van de accountant en dat deze hiervoor nog nadere informatie moet krijgen.

Bovendien heeft de accountant:

  • al in een vroeg stadium tegen het bestuur van de groepsholding gezegd dat de jaarrekening met alle belanghebbenden, dus ook met de ontslagen broer, zou worden besproken;
  • uitgebreid gecorrespondeerd met de ontslagen broer en/of zijn advocaat.

Zodoende heeft de accountant voldoende maatregelen genomen om te voorkomen dat hij zijn oordeel ongepast liet beïnvloeden.

Ad c en d Diversen

De klager somt diverse verwijten op zonder deze toe te lichten of te onderbouwen met feiten.

Ad e Wwft-melding

Volgens de klager moest de accountant een Wwft-melding doen op grond van subjectieve indicatoren. De accountant zegt dat hij een eventuele melding geheim moet houden. De Accountantskamer geeft de accountant gelijk.

Op grond van artikel 23 van de Wwft mag een meldplichtige alleen informatie over een melding verstrekken aan de toezichthoudende autoriteiten of opsporingsinstanties of aan collega’s binnen dezelfde rechtspersoon of hetzelfde netwerk. Over een melding mocht de accountant dus geen openheid van zaken geven, ook niet tegenover de ontslagen broer. Dat de accountant géén melding heeft gedaan, is niet gebleken.

Artikel 16 VGBA onder c maakt weliswaar een uitzondering op de geheimhoudingsplicht als tegen de accountant of zijn/haar kantoor een gerechtelijke of tuchtrechtelijke procedure is aangespannen. Maar die uitzondering stelt de wettelijke geheimhoudingsplicht van de Wwft-niet buiten werking.

Ad f Niet toetsbaar opstellen

Ook het verwijt dat de accountant herhaaldelijk heeft gevraagd de tuchtklacht in te trekken, is onvoldoende onderbouwd en toegelicht. Volgens de Accountantskamer vormde de tuchtprocedure een wezenlijk obstakel om de (uitgebreidere) opdracht om (alsnog) de jaarrekeningen 2015, 2016 en 2017 van de groepsvennootschappen samen te stellen; overigens mede op verzoek van de klager.

Uit het enkele feit dat de accountant als voorwaarde voor de aanvaarding van de opdracht verlangde dat alle partijen hiermee akkoord zouden gaan en dat de ontslagen broer de klacht zou intrekken, betekent nog niet dat de accountant zich niet toetsbaar heeft opgesteld.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

De accountant aanvaardde de opdracht om de jaarrekening van een groepsholding samen te stellen en stopte daarmee toen hij ondanks aandringen niet de benodigde informatie kreeg. Degene die de informatie weigerde, diende later een klacht in tegen de accountant. Niet omdat hij de opdracht staakte, maar omdat hij de opdracht niet had mogen aanvaarden.

De rest van de klacht wekt de indruk dat de klager met hagel schiet. Zo wordt de accountant verweten dat hij niets heeft gezegd over de Wwft-melding die hij heeft gedaan. Een accountant mag zijn opdrachtgever of derden niet inlichten over een eventuele melding. Dit wettelijke tipping off-verbod gaat boven de mogelijkheid uit de VGBA om in een gerechtelijke of tuchtrechtelijke procedure de geheimhoudingsplicht te doorbreken. Of de accountant inderdaad een melding heeft gedaan, is na de mislukte fishing expedition van de klager niet duidelijk.

Het schot hagel van de gebrouilleerde erfgenaam treft nergens doel. De accountant heeft zich voorbeeldig gehouden aan de plicht om nadere inlichtingen te vragen en de opdracht terug te geven als hem die informatie wordt geweigerd. Hij heeft ook voldoende gedaan om objectief te blijven in het belangenconflict door steeds de belangen van de klager in het oog te houden.

Verder valt in de uitspraak op dat een accountant:

  • een samenstelopdracht van een controleplichtige onderneming niet hoeft te weigeren;
  • als voorwaarde voor hervatting van de opdracht of uitbreiding van een bestaande opdracht mag stellen dat de (mede)opdrachtgever een tuchtklacht tegen hem intrekt.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.