Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een registeraccountant werkt als senior beleidsmedewerker zorginkoop bij een zorgverzekeraar. Zij trekt zich het lot aan van een kennis en staat hem bij in een turbulente echtscheidingsprocedure door:

• overzichten te maken van bankrekeningen en de posten die moeten worden verrekend;
• zijn draagkracht voor de alimentatie te berekenen;
• te bemiddelen bij de verkoop van de auto;
• hem te vergezellen bij het overleg met de bank over de hypotheek;
• contact te onderhouden met de mediator en de advocaat.

De accountant schrijft een brief aan de ex-vrouw, waarin onder meer staat dat de man zich tot de accountant heeft gewend “voor hulp op financieel gebied, als vrienden onder elkaar”. De “wanhoop en paniek” van de man raakten de accountant diep, mede omdat zij “deze ellende” ook eens moest meemaken. “Ik ben daarom ingegaan op zijn hulpvraag,” mede omdat zij erg goed is in financiën. De accountant hoopt en verwacht “dat we samen in staat zijn om een afgerond voorstel aan beider advocaten op te stellen”. De accountant verzwijgt haar naam en omschrijft zichzelf als “een vriend die jullie allebei het beste toewenst”.

Aan de man stuurt de accountant een e-mail over de stukken die moeten worden opgesteld ten behoeve van de rechtbank. Daarin schrijft zij onder meer dat de jongste dochter van de gescheiden ouders, die gehandicapt en minderjarig is, moet zeggen dat zij bij haar vader wil blijven en bang is voor haar moeder. Bij de leiding van de BSO moet de dochter:

• “smeken dat zij bij jou mag blijven”;
• vertellen dat haar moeder altijd zo boos is, schreeuwt en af en toe een tik geeft;
• zeggen dat ze bang is (“hoe vaker hoe liever”).

De accountant schrijft een concepttekst voor de verklaring die de dochter moet sturen naar de rechter. De accountant suggereert dat haar zussen (of broer en zus) de verklaring moeten ondertekenen en zeggen dat hun zus “dit zelf verteld heeft”, want dan “is het nog krachtiger”. De man neemt de suggesties over en stuurt de verklaring aan de advocaat alsof deze door zijn dochter is geschreven.

Daarna schrijft de accountant aan de advocaat van de man dat de vrouw “de grijze randen” opzoekt door zichzelf en een ander op te voeren als zorgaanbieder en zich daarvoor te laten betalen uit het persoonsgebonden budget. Het zou voor de rechtbank een reden kunnen zijn om de gehandicapte dochter voorlopig toe te vertrouwen aan de man.

In een reactie schrijft de advocaat onder meer dat:

• de partijen bezig zijn met mediation;
• de partijen geheimhouding hebben afgesproken;
• alleen met de advocaten mag worden overlegd;
• hij haar zeker weet te vinden als hij haar nodig heeft;
• is afgesproken dat de accountant ook de man niet mag benaderen.

De accountant laat weten achter het doel van geheimhouding te staan en vooral een goede oplossing na te streven. Maar als de geheimhouding een truc van de vrouw is om het proces in haar voordeel te beïnvloeden, voelt de accountant zich niet gebonden aan de geheimhouding. De accountant stelt voor dat de advocaat haar aanstelt als stagiaire. Zij overwoog toch al serieus een carrière als scheidingsbemiddelaar en zou zich dan met de zaak kunnen bemoeien zonder dat de geheimhoudingsplicht wordt geschonden.

In een nieuwe mail aan de advocaat beklaagt de accountant zich over de “veel te rooskleurige berekening” van de vrouw. De accountant biedt aan input te geven om te voorkomen dat deze berekening de hoogte van de alimentatie gaat bepalen. Niet lang daarna bestookt de accountant de advocaat opnieuw. Zij schrijft dat de vrouw niet weet dat zij eerder contact had met haar ex. “Zij denkt dat ik haar het eerste gesproken heb!” En dat zij de ex heeft benaderd op basis van haar verhaal. “Ik zal een integer doel – redelijke uitkomst voor beide partijen – nastreven. De tactiek is minder netjes, maar gebleken effectief. Dat telt. (…) Deze info mag NIET naar buiten komen. Voor de gehele buitenwereld geldt dat ik pas 2-3 weken betrokken ben. Hou je dat verhaal aan?”.

Naar aanleiding van een e-mail van de accountant schrijft de vrouw dat zij het “prima” vindt als de accountant helpt de banksaldi inzichtelijk te maken. “Maar zaken zoals verdeling van de woning, pensioenen en berekening van alimentatie laat ik aan een professional over”. De vrouw meent dat uit alles blijkt dat de accountant handelt in het belang van de man en niet in haar belang.

De werkgever van de accountant spreekt de accountant erop aan dat zij de man en zijn advocaat e-mails heeft gestuurd via het zakelijk mailadres onder vermelding van haar functie van Senior Beleidsmedewerker Zorginkoop.

De vrouw dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

a. lang verborgen dat zij betrokken was bij de echtscheiding en geprobeerd de vrouw te misleiden door haar diensten ook aan haar aan te bieden;

b. geprobeerd de procedure zo te manipuleren dat de man er financieel zo gunstig mogelijk uit zou komen en de zorg voor de jongste dochter kreeg;

c. de geheimhouding in het mediationtraject willen schenden en de mediation laten mislukken;

d. de vrouw geïntimideerd, gechanteerd en beschuldigd van pgb-fraude;

e. zich niets aangetrokken van de waarschuwing van haar werkgever.

Oordeel

De klachtonderdelen a, b en c zijn gegrond.

Professionele dienst

De accountant heeft door de man bij te staan een professionele dienst geleverd. Van een professionele dienst is namelijk sprake wanneer de accountant werkzaamheden uitvoert waarvoor de vakbekwaamheid als accountant wordt of kan worden gebruikt. Volgens de toelichting bij artikel 1 van de VGBA moet het begrip professionele dienst zo ruim worden opgevat dat daar ook werkzaamheden onder vallen die een accountant als dienst zou kunnen uitvoeren voor zichzelf of anderen dan een werkgever of cliënt. Gratis hulp aan derden in de vrije tijd is een professionele dienst als de accountant daarbij haar of zijn vakbekwaamheid inzet.

In dit geval gaat het om:

• vergaand bemoeien met een echtscheiding;
• financiële overzichten maken van onder meer de banksaldi, de lijfrentepolissen en de pensioenen;
• draagkracht berekenen ten behoeve van de alimentatie;
• meegaan naar de bank voor gesprekken over de hypotheek;
• namens de kennis brieven schrijven over diens financiële situatie en gevolgen van de echtscheiding;
• namens de kennis contact onderhouden met diens advocaat.

De Accountantskamer heeft in 2019 al gezegd dat een accountant zich moet houden aan de fundamentele beginselen als zij/hij bij werkzaamheden haar/zijn vakbekwaamheid als accountant gebruikt. De accountant meent dus ten onrechte dat de klacht niet-ontvankelijk is omdat geen sprake was van een professionele dienst. Dat de klaagster zich zou baseren op onjuiste feiten en onrechtmatig verkregen stukken en dat het klaagschrift met 120 verwijten te lang is, vindt de Accountantskamer ook geen reden om de klacht niet ontvankelijk te verklaren.

Ad a en b Stiekem manipuleren

De accountant heeft via de man een anonieme brief gestuurd aan de vrouw. Daarin presenteert zij zich als een vriend die verstand heeft van financiële zaken en biedt zij aan hen te helpen om tot een echtscheidingsconvenant te komen. In een direct contact met de vrouw verzweeg de accountant dat zij:

• al meermaals inhoudelijk met de man had gesproken over de echtscheiding;
• de man daarbij had geadviseerd;
• de auteur was van de anonieme brief.

Kennelijk wilde de accountant hier niet open over zijn. Wat dat betreft vindt de Accountantskamer het veelzeggend dat de accountant later in een e-mail aan de advocaat schrijft dat:

• zij een integer doel zal nastreven;
• de tactiek minder netjes is;
• echter telt dat die effectief is;
• deze info niet naar buiten mag komen.

De accountant zat verder achter de verklaring die namens de minderjarige gehandicapte dochter is ingebracht in een gerechtelijke procedure. De accountant heeft het concept opgesteld dat de man integraal heeft overgenomen. De accountant wist waarvoor de verklaring bedoeld was. Zij stelde voor de dochter slechte dingen te laten vertellen over haar moeder, ook aan de BSO. De Accountantskamer vindt dit in strijd met de fundamentele beginselen van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid, objectiviteit, integriteit en professionaliteit.

Ad c Geheimhouding

Toen de advocaat de accountant wees op de geheimhoudingsplicht zei de accountant dat volgens haar gehandeld moet worden “naar het doel van de geheimhouding”. Zij vroeg de advocaat om een stageplaats. Volgens de Accountantskamer heeft de accountant de geheimhouding, die voor de man en zijn advocaat gold, willens en wetens willen doorbreken om de man te kunnen blijven helpen. Daarmee heeft zij het accountantsberoep in diskrediet gebracht en in strijd gehandeld met de fundamentele beginselen van integriteit en professionaliteit.

De Accountantskamer verwerpt het verweer dat:

• zij moest opkomen voor iemand die dat in de penarie zelf niet kon;
• haar bedoelingen integer waren;
• het doel de middelen heiligde.

De beroepsregels gelden voor elke accountant die als zodanig is ingeschreven in het register, ongeacht of hij of zij als accountant werkzaam is. De accountant heeft niet aannemelijk gemaakt dat zij verkeerde in een overmachtsituatie en zich dus niet (strikt) aan de beroepsregels kon houden. Of het mediationtraject door toedoen van de accountant is mislukt, laat de Accountantskamer in het midden. De tuchtrechter toetst alleen of het handelen voldoet aan de beroepsregels en heeft niet als taak de gevolgen daarvan te beoordelen.

Ad d Geen intimidatie en chantage

Dat de accountant zich schuldig heeft gemaakt aan intimidatie, chantage en onterechte beschuldigingen van pgb-fraude heeft de klaagster niet aangetoond. De e-mails hierover geven weliswaar een “merkwaardig” beeld van de intenties van de accountant. Maar dat de accountant de vrouw doelbewust heeft willen intimideren, chanteren en vals beschuldigen staat niet vast.

Ad e Waarschuwing genegeerd

De accountant heeft gemotiveerd betwist dat zij zich niets heeft aangetrokken van de waarschuwingen van haar werkgever.

Maatregel

Tijdelijke doorhaling van drie maanden. Uit de stukken komt naar voren dat voor de accountant het doel de middelen heiligde en dat zij zich niets heeft aangetrokken van de beroepsregels. Bovendien heeft zij vergeten dat elke accountant in het algemeen belang moet handelen.

De accountant heeft in strijd gehandeld met de fundamentele beginselen van integriteit, objectiviteit, vakbekwaamheid en zorgvuldigheid en professionaliteit, maar lijkt niet te beseffen dat die haar handelen begrenzen. Zij heeft volhard in haar standpunt dat zij alleen maar een man wilde helpen, die volgens haar geen financieel inzicht heeft en niet voor zichzelf kan opkomen. “Zeer kwalijk” is ook hoe zij de gehandicapte minderjarige dochter in de strijd heeft geworpen en dat zij geen respect had voor de geheimhoudingsplicht van de partijen in het mediationtraject.

De Accountantskamer vindt “een zeer zware maatregel” hier in beginsel gepast. Maar omdat een en ander zich vooral in de privésfeer, dus in beperkte kring, heeft afgespeeld en de accountant niet eerder tuchtrechtelijk is veroordeeld, volstaat een tijdelijke doorhaling van drie maanden.

Annotatie Lex van Almelo

Een hulpvaardige accountant, die zelf ook een ellendige scheiding achter de rug heeft, helpt een kennis die bakkeleit over de hoogte van de alimentatie en de verzorging van een minderjarige gehandicapte dochter. Daarbij heiligt het doel de middelen, zoals zij zelf schrijft in een e-mail die vooral geheim moet blijven.

De accountant in kwestie heeft mij vóór deze uitspraak gewezen op haar wrakingsverzoek (dat de Accountantskamer later zou afwijzen) en gevraagd of zij inderdaad ter verantwoording kon worden geroepen als accountant. Zij had weliswaar een RA-titel, maar had nooit als zodanig gewerkt. Bovendien was dit een vriendendienst. Ik heb haar hetzelfde gemaild als wat de Accountantskamer nu ook weer zegt: dat ook vriendendiensten onder de VGBA en het tuchtrecht vallen als een accountant daarbij haar of zijn vakbekwaamheid inzet of kan inzetten.

De accountant heeft in de zaak geen strike gegooid, omdat zij de kegel van het vertrouwelijkheidsbeginsel niet heeft omgegooid. Wel had zij lak aan de geheimhoudingsplicht van anderen. Omdat het wangedrag zich vooral beperkt tot de privékring legt de Accountantskamer geen zwaardere maatregel op. Maar is dit wel juist? De vrouw heeft immers een verklaring gedicteerd die is gebruikt in een gerechtelijke procedure. Dat lijkt mij redelijk publiek, ook al staan haar naam en titel niet op de verklaring. Ook heeft zij een advocaat, die bij de publieke procedure is betrokken (vergeefs) voorgesteld haar aan te stellen als stagiaire echtscheidingsbemiddeling. Bovendien raakte haar werkgever zo bij de zaak betrokken dat deze het nodig vond de accountant te waarschuwen.

Het oordeel dat de accountant de vrouw niet heeft willen intimideren, chanteren of vals beschuldigen, had ook zwaarder kunnen uitpakken. Gezien de context en haar suggestie dat de vrouw “de grijze randen” opzoekt, lijken de intenties van de accountant daar in mijn ogen wel degelijk op gericht. Maar goed, een zwaardere douw had voor de amateur-accountant feitelijk niets uitgemaakt, omdat zij haar brood verdient als beleidsmedewerker zorginkoop voor zorgverzekeraars.