Deze en soortgelijke stellingen kregen dinsdagavond veel steun tijdens een intensief online debat dat door de werkgroep Toekomst Accountantsberoep was georganiseerd. De meeste bijval kreeg een stelling over financiële prikkels bij de accountantskantoren: "Deze leiden tot verkeerde beslissingen: het gaat meer over je eigen bonus en winst dan over een goede controle."

Tegelijkertijd bleek dat de meningen over veel actuele onderwerpen sterk verdeeld zijn, zoals over de merites van het aanstellen van 'externe' bestuurders en commissarissen. Ook over de noodzaak tot aanpassing van de rolomschrijving van de controlerend accountant verschillen de meningen.

Ruim 170 deelnemers

Het debat, waaraan 177 controlerend accountants en externe stakeholders (managers, bestuurders, toezichthouders) deelnamen, was zo opgezet dat stellingen en antwoorden die steun kregen in kleine discussiegroepjes aan andere groepjes ter beoordeling werden voorgelegd. Volgde ook daar een positief oordeel, dan werd meer deelnemers om hun mening gevraagd - net zolang tot duidelijk was hoeveel steun een stelling van alle deelnemers kreeg.

Het debat kon zonder aanzien des persoons worden gevoerd; deelnemers bleven anoniem. Bekend is wel dat ongeveer de helft van de deelnemers controlerend accountant is. Van de controlerend accountants die zich vooraf hadden opgegeven, is ongeveer 40 procent partner, terwijl 60 procent bij een oob-kantoor werkt.

Opdracht

De werkgroep Toekomst Accountantsberoep is onlangs door de NBA ingesteld om  voorstellen te doen voor een hervormingsplan dat tot kwaliteitsverbetering moet leiden. Dit in opdracht van de Tweede Kamer en minister Dijsselbloem van Financiën. Daarbij moeten ook de governance, de aansturing en de verdienmodellen van accountantskantoren betrokken worden. De werkgroep voert individuele gesprekken met meer dan veertig stakeholders en organiseert daarnaast diverse debatten. Het online debat van gisteren diende mede ter voorbereiding op een opinieleidersdebat dat morgen in De Balie plaatsvindt.

Leden van de werkgroep volgden dinsdagavond bij de NBA in Amsterdam het debat en konden via de moderatoren met extra stellingen of vragen reageren op wat de deelnemers te berde brachten. Van die mogelijkheid werd vooral gebruik gemaakt om uitleg te vragen bij weinig concrete, maar in aanleg interessante antwoorden van deelnemers.

Boerenverstand

Die deelnemers kregen afwisselend open vragen en polls voorgelegd. In antwoord op de vraag waar accountants mee moeten stoppen om het vertrouwen van de samenleving te herwinnen, werd vaak gerefereerd aan de commerciële druk. Bijvoorbeeld: "We moeten ons niet meer bezighouden met zaken die buiten ons vakgebied vallen we waar we niet deskundig in zijn." "Stoppen met niet-realistische offertes uitbrengen voor controleopdrachten." "Stoppen met opdrachten accepteren die niet realistisch zijn qua kennis, capaciteit en budget."

Bij de vraag naar wat het leveren van de vereiste kwaliteit in de weg staat, kwamen de al genoemde financiële prikkels bij accountantskantoren aan de orde.

Een andere breed gedragen mening gaf een deelnemer die schreef dat er te veel met checklists wordt gewerkt: "De echt belangrijke zaken komen niet meer aan de orde. (...) Er is geen tijd en ruimte om je gezonde boerenverstand te gebruiken."

Assistenten

Over maatregelen om de kwaliteit te bevorderen bestaat over het algemeen weinig consensus, zoals ook blijkt uit de meningsverschillen over 'externe' bestuurders en commissarissen. Een ander idee kreeg wel de handen op elkaar: "Zorg voor een goede coaching naar je assistenten. Neem de tijd!"

De vraag of diversiteit (man/vrouw, jong/oud) de sleutel is tot een betere kwaliteit dan wel cultuur binnen de kantoren, werd overwegend met instemming beantwoord: "De meeste accountants lijken qua houding, gedrag en mentaliteit op elkaar, waardoor weinig tegenspraak en discussie plaatsvindt." Maar sarcasme is er ook bij dit onderwerp: "Zullen we deze vraag afronden en overgaan op een volgende?"

Niet meer regels

Tot slot werd de deelnemers gevraagd of ze een advies hadden voor de politiek om het accountantsvak "weer aanzien en vertrouwen te geven" en draagvlak terug te winnen. Op één concreet voorstel na (celstraffen voor frauderende accountants) kwamen de veel instemming krijgende antwoorden op die vraag vooral neer op het advies géén nieuwe maatregelen te nemen. "Schiet niet te ver door in regelgeving." "Niet doordraven in regels." "Niet weer nieuwe wetgeving." "Stoppen met paniekregelgeving op mediaberichtgeving."

De debatserie over de toekomst van het accountantsvak wordt morgen vervolgd in De Balie te Amsterdam.

» Lees het quick report van het digitale debat, met daarin onder andere de uitslagen van de polls.