Geachte heer Plasterk
Geachte heer Plasterk, Het was een prettige verassing uw kraakheldere stuk te lezen over de toestand en mogelijke toekomst van de openbare accountant.
U geeft met uw initiatiefnota stem aan wat in accountantskringen 'het maatschappelijk verkeer' heet: de gebruikers van accountantscontroleproducten.
Vaak is dat koor nogal pover georkestreerd. Dat schept voor mijn beroep allerlei verdeel- en heersmogelijkheden, vooral als het lastig wordt.
Uw partijgenoot Wouter Bos heeft overigens ook heel verstandige dingen over accountants gezegd in zijn tijd als minister van Financiën, toen hij werd geconfronteerd met een effectief zelf monddood gemaakt accountantsberoep.
Wij hopen vurig dat de heer Bos, nu hij asiel heeft gekregen in een respectabele tent van een onzer, het heilige vuur niet verliest.
Misschien dat ook de heer Balkenende, recentelijk ingetrokken in een andere tent in hetzelfde kamp, zijn moraalridderende stem op dit punt terug zal vinden.
De inkt van uw gewaardeerd stuk is nog niet droog of u krijgt al emmers kritiek over u uitgegoten, zowel van beroepszijde als van de financiële en werkgevers(eigen)belangengemeenschap. En wel in een stukje in de Telegraaf van gisteren dat ik hier ter illustratie van de valkuilen die u zult tegenkomen als referentiekader zal gebruiken.
Reken mij overigens gerust tot de sceptici van uw voorstellen. Vreemd genoeg heb ik u links ingehaald - voor sommigen rechts - door mijn recente stelling tijdens een hoorzitting van de Europese Commissie dat zowel de voorstellen van Barnier, van de NBA als (bij implicatie) die van uzelf niet meer betekenen dan nuttig friemelen in de marge (maar ook niet minder!).
Ik geloof namelijk voor de top van de markt niet meer in effectieve accountantscontrole binnen het huidige 'for profit businessmodel', met name bij ondernemingen en instellingen die een systeemrisico vormen.
De kans dat ik voor mijn indringende voorstellen de handen op elkaar zal krijgen zijn minimaal. Daarvoor wordt de hand van teveel speciale belangen te stevig op de goed gevulde portemonnee gehouden.
En de belastingbetaler is te ongeorganiseerd om voor zijn/haar belangen op te komen, ook al heeft ie via de bankreddingsacties ongevraagd op de blaren mogen zitten.
Bovendien heeft de belastingbetaler daar nu precies de politiek voor: om - ook preventief - zijn belangen te beschermen. Daarom is uw initiatief, ook al vind ik het niet ver genoeg gaan, te belangrijk om met de verkeerde redenen te worden afgeschoten.
Laat ik me beperken tot gedwongen periodieke kantoorwisseling.
Dat de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) verplichte kantoorwisseling niet ziet zitten, kan ik me nog voorstellen. Het is een belangenvereniging die het afgelopen decennium met het hoofd tussen de knieën haar visie heeft ontwikkeld, in de aanloop en tijdens de crisis op alle punten haar ongelijk heeft weten te scoren en er al doende in is geslaagd om uiteindelijk de belastingbetaler het nu bekende bankreddingspoepje te laten ruiken. Die lucht zullen we met de beste wil ter wereld de komende jaren met geen lysol uit onze woonkamers kunnen drijven. Een echt onafhankelijke periodieke schoonmaakdienst past niet in de Weltanschauung van de NVB.
Dat in hetzelfde Telegraaf-artikel ook mijn eigen club, de NBA, zich bij monde van haar directeur verzet tegen periodieke kantoorwisselingen, verrast me evenmin. Het is een 'not invented here' voorstel.
Maar het is wel belangrijk dat deze discussie plaatsvindt op basis van feiten. En die zijn flinterdun.
Vaak wordt vanuit accountantskring verwezen naar EEN academisch onderzoek in Italië dat de toegevoegde waarde van zo'n periodieke wisseling (lang verplicht in Italië) naar de prullenbak zou verwijzen. Vaak zijn dat dezelfde mensen die wel een wetenschappelijke onderbouwing vereisen voor iedere ingreep in de status quo.
Ik heb geen onderzoek gedaan naar dit Italiaanse onderzoek, maar mijn handen jeuken om eens forensisch te laten onderzoeken hoe dat wetenschappelijke onderzoek nu precies is uitgevoerd: opdrachtgevers, financiering? Academia heeft op dit gebied immers nogal wat steken laten vallen de laatste twintig jaar. Bovendien brandt de vraag over de representativiteit van de conclusies voor de rest van Europa.
En vermijd bij dat onderzoek wel nonsens-correlaties s.v.p.!
Ik weet, u heeft van deze accountant geen les nodig in het scheiden van kaf, koren en molen. Maar nu de politiek haar stem zo helder laat horen, pleit ik ervoor om eerst nog een stapje terug te doen en de vraag te beantwoorden of een publieke kernfunctie als de externe accountantscontrole - voor de top van de markt en voor instellingen die effectief voor rekening en risico van de belastingbetaler komen - geloofwaardig en doeltreffend in een 'for profit setting' kan worden uitgevoerd.
Let wel: we praten bij accountantscontrole niet over vrijemarktwerking voor wasmachines of tweedehandsauto's, maar over een product waarvan, paradoxaal, de maatschappelijke en informatieve toegevoegde waarde niet wordt bepaald door de regel (de goedkeurende verklaring) maar de uitzonderingen (de niet-goedkeurende verklaring), en dat wordt betaald door een hand die liever niets over uitzonderingen wil horen.
Wat de uitkomst van zo'n exercitie ook gaat zijn, het zal zich bewijzen als een win-win situatie voor allen die streven naar een gerevitaliseerde accountantspraktijk die geloofwaardig en levensvatbaar is.
Tenzij we bezig willen blijven de badkamer te behangen terwijl het dak nog lekt.
Van een veilige afstand,
Hoogachtend,
Jules Muis Washington DC