Irene Kramer

De 25 deelnemers komen van meer dan vijftien accountantskantoren en werken daar allemaal aan cultuur en gedrag, vanuit verschillende perspectieven. Naast accountants werkzaam in de samenstel- en/of controlepraktijk, doen ook collega's mee vanuit vaktechniek, learning & development, experts op het gebied van cultuur & gedrag en risk & compliance. Een diverse groep, ook als het gaat om ervaring. De 'jongste' deelnemer startte afgelopen jaar in de accountancy, de meest ervaren draait al bijna veertig jaar mee. Iedere deelnemer heeft een sponsor op bestuursniveau uit de eigen organisatie.

Verwijtbaarheid

Voor het thema 'leren van fouten' helpen Wendy Groot en Judith van der Hulst de deelnemers om te reflecteren op de dagelijkse praktijk in hun organisaties. Ze moedigen aan om ervaringen te delen over wat helpt en wat belemmert bij het leren van fouten. Daarbij kan het helpen om fouten te benoemen als gebeurtenissen met onverwachte of ongewenste uitkomsten. Taal is belangrijk.

"Fouten zijn niet neutraal voor accountants. Ze worden eerder als onacceptabel en een bedreiging gezien, dan als leerkans." In haar proefschrift onderzoekt dr. Wendy Groot onder meer hoe accountantsorganisaties aan de hand van oorzakenanalyses beter kunnen leren van gemaakte fouten. Ze geeft een aantal aanbevelingen, die beginnen bij de toon aan de top en een heldere grens tussen sanctioneren en leren.

"Uit onderzoek van onder andere Amy Edmondson weten we dat twee tot vijf procent van de fouten in organisaties verwijtbaar is. Maar organisaties behandelen zeventig tot negentig procent daarvan als dusdanig." Om dat te doorbreken is makkelijker gezegd dan gedaan, want zoals een deelnemer opmerkt: "Medewerkers zijn ook streng voor zichzelf." Dat veel professionals schuldgevoel ervaren als er iets misgaat, bleek uit onderzoek in de zorg.

Focus op 'goed'

Een overmatige focus op zaken die níet goed gaan, heeft in de zorg zijn langste tijd gehad, betoogt Judith van der Hulst, die ziekenhuizen adviseerde over kwaliteitsverbetering. Protocollen en richtlijnen, die eerst behulpzaam waren in het verbeteren van de patiëntveiligheid, beginnen nu te knellen. "98 procent van wat op een dag gebeurt, gaat gewoon zoals verwacht en soms zelfs uitzonderlijk goed. Als we slechts focussen op de twee procent van alle handelingen die misgaan, dan worden we blind voor wat we kunnen leren van wat er wel goed gaat." Dat heet Safety-II denken, aldus Van der Hulst. "Dat geeft ruimte voor oplossingen die professionals zelf bedenken voor dagelijkse voorvallen in het werk. Door de focus op 'goed', is ook 'fout' makkelijker bespreekbaar."

Gereedschapskist

Naast vakmanschap heeft een professional in de werkplaats ook een gereedschapskist nodig. Het idee is dat de deelnemers die gezamenlijk vullen, met tools om de gewenste cultuurbeweging in hun organisaties gericht te ontwikkelen. Micro-experimenten zijn een manier om het geleerde uit de bijeenkomsten toe te passen in de eigen praktijk. Niet groot en vaag, maar klein en iets waarvan je weet: dat kan ik wel! Bijvoorbeeld door de eerstvolgende vergadering binnen jouw organisatie te openen met de vraag: hoe sta je erin? Of morgen een collega een compliment geven. Met aandacht voor de mens, naast mogelijke systeemoplossingen.

Meer informatie

De aanmelding voor het 2025 cultuur-(werk)programma is gesloten. Wie geïnteresseerd is in de uitkomsten, kan de take-aways bekijken van de eerste bijeenkomst over leren van fouten, met materiaal ter inspiratie en om zelf mee aan de slag te gaan.

Judith van der Hulst gaf in maart 2025 een uitgebreid interview over wat accountants kunnen leren van ziekenhuizen in het omgaan met fouten. Begin dit jaar werd bericht over het promotieonderzoek van Wendy Groot.

'Vertrouwen versus controle' is het thema van de tweede cultuurwerkplaats. Deze bijeenkomst vindt plaats op 15 mei 2025, met professor of practice Guido Klüth als gastspreker.