Discussie Opinie 24 oktober 2022

Het mkb bestaat niet

Het begrip 'mkb' leidt regelmatig tot verwarring, ook onder accountants. Want wat moeten we met een reactie als 'de mkb-accountant voelt zich niet gehoord'? Terwijl een andere accountant meent dat de mkb-accountant zich meestal ook bezighoudt met assurance werkzaamheden. Wil de echte mkb-accountant opstaan?

Jan Wietsma

Het is een woordgrapje dat ik nog wel eens maak in gesprekken waar de mkb-ondernemer onderwerp van gesprek is: "Mkb staat voor micro- en kleinbedrijf." In eerste instantie word ik dan wat meewarig aangekeken, alsof ik niet weet dat mkb staat voor midden- en kleinbedrijf. Natuurlijk weet ik dat wel. Maar ik maak dat woordgrapje om duidelijk te maken dat het mkb in de betekenis van midden- en kleinbedrijf een containerbegrip is. Dat leidt regelmatig tot spraakverwarring en onbegrip. Waarbij vooral de ondernemer die een micro- of kleinbedrijf heeft, of actief is als zzp'er, zich niet gehoord hoort. En in de praktijk merk ik dat dit vaak ook geldt voor de mkb-accountant die alleen maar klanten heeft in dat segment.

Daar komt bij dat de accountant die deze doelgroep bedient vaak ook zelf een kantoor runt in de categorie micro-, kleinbedrijf of eenmanszaak. Overigens worstelen ook overheden, financiers en vertegenwoordigers van ondernemersorganisaties met deze problematiek. Niet voor niets kent Nederland een ONL en een MKB-Nederland.

De feiten

Volgens het CBS is de opbouw van het mkb naar bedrijfsgrootte als volgt:

Bedrijfsgrootte	Duiding	Aantal bedrijven
1 werkzame persoon	ZZP – eenmanszaak	1.690.400
2 tot 10 werkzame personen	Microbedrijf	356.010
11 tot 50 werkzame personen	Kleinbedrijf	56.165
50 tot 250 werkzame personen	Middenbedrijf	12.100

De bedrijfsomvang bepaalt ook in grote mate de behoefte aan ondersteuning die een ondernemer nodig heeft van zijn of haar accountant. Veel zzp'ers hebben geeneens een accountant en regelen hun zaken zelf. Als ze al vragen hebben, dan hebben die vaak een fiscale insteek.

De ondernemer in het microbedrijf is meestal het gezicht van het bedrijf en zal daarom veel zaken zelf regelen, zoals de inkoop, de verkoop en de planning. Omdat deze ondernemer personeel in dienst heeft is hij ook gebaat bij een goede personeels- en loonadministratie. In veel gevallen zal hij zich bij zijn administratieve taken (deels) laten ondersteunen door een accountant. En dat geldt ook voor het verzorgen van de aangiften en het samenstellen van de jaarrekening. Veel vragen van de ondernemer zullen ook fiscaal georiënteerd zijn, danwel een relatie hebben met de continuïteit van de onderneming. Denk aan vragen over strategie, groei en personeel.

Ondernemers in het kleinbedrijf zullen zeker, naarmate ze meer personeel in dienst hebben, al meerdere taken delegeren; vaak is er ook al een boekhouder of administrateur werkzaam die er op toeziet dat zaken goed worden vastgelegd en dat er tijdig aan betalings-, aangifte en rapportageverplichtingen wordt voldaan. De accountant wordt vooral ingeschakeld voor het samenstellen van de jaarrekening en het verzorgen van de vpb- en ib-aangiften. De vragen die deze ondernemer heeft, zijn van velerlei aard en bieden de accountant de mogelijkheid om zich op diverse terreinen te onderscheiden.

Ondernemers in het middenbedrijf hebben een verplichte relatie met hun accountant, omdat ze controleplichtig zijn. Meestal is de aansturing van deze bedrijven behoorlijk geprofessionaliseerd en zal de ondernemer bij de vraagstukken die hij heeft vooral kijken welke adviseur hem het beste kan helpen. Soms is dat de accountant, maar regelmatig zullen ook andere adviseurs worden ingeschakeld.

Het accountantskantoor actief in het mkb

Nederland kent ongeveer tweeduizend accountantskantoren, waarvan ongeveer 1.700 kantoren onder de definitie van eenmanskantoor, micro- of kleinbedrijf vallen. Het merendeel van deze kantoren is actief in de samenstelpraktijk. Een aantal van deze kantoren heeft zich gespecialiseerd en verricht alleen werkzaamheden op het terrein van assurance. Bij kantoren die vallen in de categorie middenbedrijf is er vaak sprake van een gemengde praktijk. Naast assurance worden ook allerhande andere diensten aangeboden.

Nu ben ik zelf van mening dat we accountants die actief zijn voor de zzp'er, de eenmanszaak, de micro-onderneming of de kleinbedrijf-onderneming te kort doen door hen 'samenstellers' te noemen. Alsof ze niet meer doen. In gesprekken met financiers, ministeries, kvk en de Belastingdienst is mij de afgelopen jaren gebleken dat deze stakeholders de accountant die werkzaam is voor bedrijven met een omvang tot vijftig medewerkers hoog in het vaandel hebben staan. Juist omdat de accountant als vertrouwenspersoon van de ondernemer optreedt. Dat levert veel voordelen op in de financiële verantwoordingsketen.

Zijn er dan helemaal geen punten van kritiek? Zeker wel. Want de maatschappelijke behoefte aan actuele cijfers en een duiding van de financiële toekomstige ontwikkelingen neemt alleen maar toe. En juist op dit punt vindt men dat de accountant nog wel een tandje bij kan schakelen.

Onderscheidend schrijven en spreken

Maar het belangrijkste punt dat ik met het schrijven van deze column wil maken, is dat ik wil oproepen om in ons schrijven en spreken over de mkb-accountant te pleiten voor meer aandacht voor de diversiteit in werkzaamheden, organisatie en klantenkring. Waarbij die diversiteit ook zorgt voor verschillende behoeften.

Dat helpt ook bij het maken van beleid door de beroepsorganisatie. Want de accountant die een van de 12.100 middelgrote ondernemingen controleert, heeft toch echt met andere zaken rekening te houden dan de accountant die zich richt op de twee miljoen bedrijven met minder dan vijftig medewerkers. Dat voorkomt dat een grote groep mkb-accountants zich niet gehoord voelt. Want ook de mkb-accountant bestaat niet.