Discussie Opinie 02 mei 2025

Herziene verordening op de beroepsprofielen - een stap terug voor de AA

De voorgestelde conceptverordening op de beroepsprofielen 2025 leidt niet tot de gewenste versterking van het beroep, maar tot verschraling van de positie van de AA. Daarmee dreigt een cruciale beroepsgroep - de AA in het mkb - ernstig aan waarde en slagkracht te moeten inleveren. De huidige koers die de NBA vaart met betrekking tot de herziene verordening op de beroepsprofielen geeft daarom reden tot grote zorg.

Marco Moling en John Weerdenburg

Een afgestudeerde AA moet beschikken over een volwaardige gereedschapskist waarmee hij of zij een brede en zelfstandige rol in het mkb kan vervullen - inclusief de bevoegdheid om wettelijke controles uit te mogen voeren. De AA is onmisbaar in het economische hart van Nederland en verdient om die reden een duidelijk, breed én toekomstbestendig profiel. Vanuit dat perspectief bezien, is de huidige voorliggende verordening onvoldoende onderbouwd en zaagt deze ook op meerdere fronten aan de fundamenten van het beroep. Onder het motto 'beter ten halve gekeerd' roepen wij daarom op tot uitstel van besluitvorming. De NBA verzoeken wij om de volgende tien punten serieus en integraal te heroverwegen en de verordening in te trekken:

1. Hoor de signalen uit de maatschappij

Brancheorganisaties zoals MKB-Nederland en ONL hebben expliciet aangegeven dat ze volwaardige, betaalbare accountants nodig hebben. Afgestudeerde hbo-accountants moeten altijd de bevoegdheid hebben om wettelijke controles uit te voeren. De voorgestelde conceptverordening miskent in haar huidige vorm deze maatschappelijke behoefte en brengt de continuïteit en kwaliteit van dienstverlening aan het mkb voor de toekomst in gevaar.

2. Luister naar de stem van het mkb-accountantsveld

SRA, Novaa, Faculty OSV en de Commissie MKB hebben zich helder uitgesproken over de eisen waaraan de toekomstige mkb-accountant moet voldoen. Deze signalen zijn onvoldoende herkenbaar uitgewerkt in het voorstel. Wil de AA een stevig staaltje kwalitatief hoogwaardige dienstverlening kunnen waarborgen, dan is het cruciaal om breed inzetbaar te blijven - met de juiste bevoegdheden.

3. Aantrekkelijkheid van het beroep vraagt meer dan een verordening

Toekomstige studenten kiezen niet voor een beperkt takenpakket met routinematig werk. Ze worden juist geïnspireerd door bevlogen professionals, mogelijkheden om zich te ontwikkelen, brede verantwoordelijkheden en de mogelijkheid om een wezenlijke rol te spelen voor ondernemingen. Adviesvaardigheden zijn pas waardevol als de AA zijn of haar adviezen ook met voldoende kennis kan laden. Maar door de bevoegdheden in te perken, verliest het beroep haar glans. Met als ongunstig neveneffect dat het mkb-accountantsberoep hierdoor ook een ander type kandidaten gaat aantrekken. Eens te meer geldt: wat je uitstraalt, trek je aan.

4.  Verbeter de studeerbaarheid op basis van inhoud - versmalling werkt niet

De zorgen over de studeerbaarheid van de opleiding zijn terecht en dat vraagt om inhoudelijke herziening van het curriculum. Dat is volstrekt wat anders dan kiezen voor een beperking van het einddoel! Alleen met een realistisch, praktijkgericht en doordacht onderwijsmodel is het mogelijk om de opleiding effectief en toekomstbestendig in te richten, in samenwerking met de kantoren die de praktijkopleiding verzorgen. Bij een leven lang leren volgt er nog heel wat educatie na het AA-diploma.

5. Verduidelijk de rol van de audit in het mkb

Het onderscheid tussen vrijwillige en wettelijke controles is kunstmatig, zeker gezien de gedeelde standaarden. Zonder heldere definitie van 'niet-complexe' controles en zonder visie op toekomstige mkb-controles dreigt niet alleen verwarring, maar ook kwaliteitsverlies. Tegelijkertijd blijft het stil rondom de zwaardere eisen voor de RA die oob-controles mag verrichten, wat het profiel van de AA ten onrechte verder afzwakt. Om die reden is het belangrijk om de rol van de audit in het mkb scherp te definiëren.

6. Personeelstekort los je niet op met afbouw

Het huidige tekort aan accountants lossen we niet op door kennis en bevoegdheden te schrappen. Sterker nog: het wegnemen van bevoegdheden maakt het beroep alleen maar minder aantrekkelijk. Accountant zijn mag iets betekenen, het mag een onderwerp zijn waar je op verjaardagen trots of smakelijk over vertelt. Belangrijk is om te analyseren wat de uitstroom verklaart en hoe dit kan worden aangepakt. Als de toekomst wordt ingekleurd door een steeds smaller werkveld en beroepsbeeld, gaan we volstrekt de verkeerde kant op. Het personeelstekort gaat dan alleen maar méér pijn doen.

7. Waarborg opvolging in de mkb-accountantspraktijk

Binnen nu en tien jaar stroomt een grote groep kantooreigenaren uit, met al hun kennis, ervaring en kunde. Zonder voldoende breed bevoegde AA's wordt de opvolging binnen deze kantoren extra lastig. De afschaling van bevoegdheden zal namelijk leiden tot capaciteitsverlies, in een periode waarin juist naar versterking gesnakt wordt. Bovendien: gezien de werkdruk bij de grotere kantoren sijpelt er steeds meer assurancewerk door naar de kleinere kantoren, waar veel AA’s werken. Kortom, om de opvolging binnen de mkb-praktijk te kunnen waarborgen, zijn die breed bevoegde AA’s gewoon keihard nodig.

8. Bewaak het onderscheidend vermogen van de AA

Zonder wettelijke bevoegdheid verdampt het profiel van de AA en verdwijnt het heldere onderscheid met andere adviseurs en aanbieders van diensten in het mkb. Dan mist het mkb (voor 99,8 procent deel uitmakend van het Nederlandse bedrijfsleven) een gespecialiseerde accountant die betrouwbaarheid en zekerheid kan toevoegen aan informatie die in het AI-tijdperk hoognodig zal blijken te zijn voor gebruikers. De AA moet zich blijvend kunnen onderscheiden als een wettelijk gereguleerde en bevoegde beroepsbeoefenaar, die vertrouwen biedt aan stakeholders. Net zoals de AA dat overtuigend deed tijdens de coronacrisis (NOW/TVL).

9. Respecteer de intentie van wetgever en politiek

De certificeringsbevoegdheid van de AA is niet willekeurig ontstaan. Deze bevoegdheid is voortgekomen uit expliciete politieke keuzes, bevestigd in 1993 en herbevestigd bij de fusie van NOvAA en NIVRA in 2010. Het huidige voorstel voor het herziene beroepsprofiel druist in tegen deze democratisch gelegitimeerde beslissingen. Zij hebben immers politiek besloten dat een AA volwaardig moet kunnen functioneren voor kleine en middelgrote ondernemingen. Ook nu, vijftien jaar later, zien wij geen enkele reden waarom er aan die gedachte getornd moet worden.

10. Voorkom ongewenste scheefgroei door internationale stromen

Buitenlandse hbo-accountants met een economische accountancyrichting kunnen zich hier registreren als RA, terwijl ze niet aan de Nederlandse 1.500 uren-norm hoeven te voldoen. De vraag is daarmee: waarom moeten AA's hier wél aan voldoen voor hun certificeringsbevoegdheid? Dit zorgt niet alleen voor een ongewenste scheefgroei, maar ook voor scheve gezichten. Het is oneerlijke concurrentie.

Eerst grondig hervormen, daarna pas invoeren

De AA is een onmisbare schakel in het economisch verkeer van Nederland, maar op het niveau van de ondernemer is hij of zij ook de zakelijke vertrouwenspersoon die voor nachtrust zorgt. Dat is een ondernemer veel waard. Om die reden verdient dit beroep een goed beroepsprofiel én een toekomstbestendige opleiding. Het stelt daarom teleur dat de voorgestelde verordening grote tekortkomingen laat zien, onvoldoende in lijn is met de adviezen vanuit de mkb-sector en kan leiden tot erosie van de AA-rol; dé mkb-accountant.

Wij raden de NBA daarom nadrukkelijk aan om de besluitvorming uit te stellen en eerst - in samenspraak met het veld - de tien hierboven beschreven punten grondig uit te werken. Dat is wat ons betreft de enige juiste route voorwaarts naar een robuust en weerbaar accountantsberoep.