Nieuws 30 september 2015

'Ook met IFRS 9 gaan banken nog onderuit'

Hoogleraar externe verslaggeving Ralph ter Hoeven pleit voor het snel invoeren van IFRS 9. De standaard is gepubliceerd en bedrijven moeten zich kunnen voorbereiden op de systeemwijziging. Toch vindt hij dat de nieuwe rapportagestandaard een aantal zwaktes heeft.

"Het is een goede zaak dat de EFRAG positief heeft geadviseerd over IFRS 9", zo reageert Ralph ter Hoeven, hoogleraar externe verslaggeving aan de Rijksuniversiteit van Groningen, tevens partner bij Deloitte. "Er zijn al banken die de rapportagestandaard vervroegd invoeren. Ik vind niet dat Europa nu weer alles overhoop moet gaan halen. Anders krijg je straks een Europese IFRS-standaard en zijn banken wereldwijd niet meer onderling vergelijkbaar."

Ter Hoeven reageert op de eerste stap in de goedkeuringsprocedure voor IFRS 9. "Het advies aan de Europese Commissie is nog maar een eerste stap naar de definitieve goedkeuring", zegt hij. "IFRS 9 moet ook nog langs politieke organen en mogelijk zelfs langs het Europees Parlement, waar het ter stemming kan worden gebracht.

Maar dat ik pleit voor invoering van IFRS 9 wil nog niet zeggen dat het ook een goede rapportagestandaard is. Er zitten namelijk een aantal zwaktes in. Het is een rapportagestandaard die ontworpen is voor het banksysteem. IFRS 9 schrijft voor dat er een expected loss moet worden losgelaten op financiële activa. Dat betekent dat je moet aangeven met welke verliezen je rekening houdt zodra debiteurenposities ontstaan. Deze verwachte verliezen moet je gelijk nemen."

Dat deze verplichting zal leiden tot meer financiële stabiliteit, zoals wordt beargumenteerd, gelooft Ter Hoeven niet. "Een crisis is een cumulatie van negatieve ontwikkelingen en leidt tot hele hoge kredietverliezen. De aangelegde IFRS 9-potjes om verliezen op te vangen, zijn dan volstrekt onvoldoende. Banken zullen nog steeds onderuit gaan.

Financiële instabiliteit voorkom je niet met boekhoudregels zoals IFRS 9, maar met stevige kapitaalregels en goed toezicht. Financiële buffers moeten toereikend zijn. Denk aan de pensioenfondsen die, op enkele na, aan het begin van de crisis behoorlijke buffers hadden staan. Die hebben de financiële crisis daardoor redelijk goed doorstaan."

Waar Ter Hoeven vindt dat IFRS 9 de crisisbestendigheid van banken nauwelijks verbetert, ziet hij wel de nodige nadelen. "Zodra banken meer kredieten beschikbaar stellen, moeten ze ook meer verliezen nemen. Door dat vooruitzicht zullen ze behoedzaam zijn in kredietverlening, juist nu de roep om kredietverlening toeneemt. Het vormen van een potje bij aanvang is wellicht begrijpelijk vanuit de kapitaalsfeer maar mist conceptuele onderbouwing vanuit de accounting."

Daarnaast maakt IFRS 9 de rapportages nodeloos complex voor niet-financiële bedrijven. "Die hebben de kredietcrisis niet veroorzaakt, maar het levert ze wel veel werk op. Terwijl handelsmaatschappijen en industriële bedrijven na tien jaar IFRS hebben leren leven met IAS 39. Voor hen was er geen aanleiding voor een nieuwe rapportagestandaard."

Dat Ter Hoeven invoering van IFRS 9 steunt, heeft vooral pragmatische redenen. "Al vijf jaar wordt eraan gewerkt, bedrijven moeten weten waar ze aan toe zijn", zegt hij. "Sommige banken zijn al bezig om volgens deze nieuwe rapportagestandaard te rapporteren. Er zijn bovendien ook goede kanten aan IFRS 9. Hedge accounting bijvoorbeeld staat nu veel dichter bij het risicobeleid van de onderneming. En we zijn af van een nauwelijks gebruikte en disfunctionele held to maturity-categorie. IFRS 9 is nu gepubliceerd, laat de invoering dan ook maar plaatsvinden. Maar liefst zonder lokale smaakjes."