Opinie 13 februari 2008

RJ-richtlijnen voor kleine rechtspersonen houden bestaansrecht

Gert Jan Jordaan pleit in 'de Accountant' van december 2007 voor afschaffing van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor kleine rechtspersonen. Hij stelt dat kleine rechtspersonen massaal over zullen gaan op het fiscale waarderingsstelsel. Het wetsvoorstel wat dit mogelijk moet maken, wordt geplaagd door vele vertragingen. Hopelijk wordt het wetsvoorstel nog voor de zomer van 2008 wet, maar dat is nog steeds niet zeker.

Het voorstel is om artikel 2:396 BW als volgt te wijzigen:

(...) 6. In afwijking van afdeling 6 van deze titel komen voor de waardering van de activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat ook in aanmerking de grondslagen voor de bepaling van de belastbare winst, bedoeld in hoofdstuk II van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969, mits de rechtspersoon daarbij alle voor hem van toepassing zijnde fiscale grondslagen toepast. Indien de rechtspersoon deze grondslagen toepast, maakt zij daarvan melding in de toelichting.

Heeft de RJk-bundel nog bestaansrecht na implementatie van het wetsvoorstel? Dit hangt er vanaf hoeveel ondernemingen daadwerkelijk gebruik gaan maken van het fiscale waarderingsstelsel. Kleine ondernemingen zullen de afweging moeten maken tussen een beperkte kostenbesparing en het verschaffen van relevante(re) informatie over de onderneming.
Mijn verwachting is dat nog een aanzienlijk deel van de kleine organisaties kiezen voor het verstrekken van relevante informatie.

Relevantere informatie over en beter inzicht in de waarde van de onderneming zal kunnen worden verstrekt door de jaarrekening te baseren op andere dan de fiscale waarderingsgrondslagen. De volgende 'andere' grondslagen komen in aanmerking: de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor kleine rechtspersonen, de Richtlijnen voor middelgrote en grote ondernemingen, IFRS en wellicht in de (verre) toekomst ook IFRS for Small and Medium-sized Entities.

Om maar met deze laatste te beginnen: IFRS for SMEs is op dit moment nog in een conceptfase. De IASB verwacht deze eind 2008 als een definitieve standaard te kunnen publiceren. De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft stevig commentaar geuit op deze standaard. Ook het NIVRA vindt deze (concept)standaard ongeschikt voor kleine rechtspersonen. Het is dus maar de vraag of IFRS for SMEs ooit door Nederlandse kleine ondernemingen mag worden toegepast - en of ze dit wel zouden willen.

(Full) IFRS is voor kleine ondernemingen geen reële optie. Dit is zowel te complex als te duur. De goedkopere optie is dan ook om de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving van de RJ toe te passen.

Natuurlijk kunnen kleine rechtspersonen de RJ-richtlijnen voor grote en middelgrote rechtspersonen toepassen, zoals Jordaan suggereert. Maar waarom zouden ze dat doen?
De Richtlijnenbundel voor kleine rechtspersonen bevat richtlijnen die specifiek gelden voor kleine rechtspersonen. Bij het opstellen van deze RJk-bundel heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving rekening gehouden met de veronderstelde informatiebehoeften bij gebruikers van deze jaarrekeningen. Daarbij heeft men uitdrukkelijk rekening gehouden met de kosten en baten - en dus met de administratieve lasten - van het opmaken van een jaarrekening. Tevens is uitgegaan van de wettelijke vrijstellingen voor kleine rechtspersonen. Toepassing van de RJk-bundel leidt niet alleen tot een goedkopere jaarrekening, maar ook tot relevante informatie voor de gebruiker daarvan. De RJk-bundel verscheen voor het eerst in 2004 en is jaarlijks (met uitzondering van 2006) voorzien van een update. Het verkoopcijfer van deze bundels laat zien dat er in de praktijk een zeer grote behoefte bestaat aan de Richtlijnen voor kleine rechtspersonen.

De conclusie is dan ook dat de RJk-bundel wel degelijk bestaansrecht heeft. Als kleine ondernemingen niet massaal overstappen op het fiscale waarderingsstelsel, dan zal dat ook in de toekomst zo blijven.