Mosterd na de maaltijd?
Waarom zweeg Wildschut tot op heden over het verdwenen jaarverslag van Ernst & Young? Een onderwerp dat maar liefst drie blogs van Marcel Pheijffer oplevert, en een vrij scherpe analyse van Tom Nierop en een commentaar van het hoofd Beleid en Innovatie van het NIVRA, alsmede een hele reeks reacties van lezers, dat moet een belangwekkend onderwerp zijn.
Het spijt me oprecht dat we nu pas reageren, maar we werden opgehouden. We wilden met elkaar overleggen om te bezien of we de zaak wel goed begrepen hadden. En niet onbelangrijk, we wilden graag wat vragen die opkwamen eerst voorleggen aan de woordvoerder van Ernst & Young.
Goed, het jaarverslag. Er lijkt een vrijwel complete eensgezindheid te zijn: dat Ernst & Young geen jaarverslag meer publiceert is Echt Heel Erg. Vegetarische slagers, Kafka, Orwell, de verbanden die gelegd worden zijn niet mis. Als klap op de vuurpijl is er dan nog het nieuws dat twee hoogleraren, wellicht zelfs vrienden van Ernst & Young, hun mening over dit onderwerp niet willen geven. In een land waar meningen tot de dagelijkse levensbehoeften behoren, mag dat zeker nieuws heten!
Op pagina 13 van het laatste jaarverslag van Ernst & Young valt te lezen "Onder invloed van het toegenomen toezicht werd het vak vierkant en hoekig, werd controle op controle gestapeld. [...] Meer indirecte uren, meer procedures, meer lijstjes. De druk die door ‘Quality & Risk Management' wordt opgelegd is zwaar en komt boven op het reguliere werk."
Blijkbaar is het vooral erg vervelend, al dat toezicht en al die regelgeving. Je proeft bijna de heimwee naar die goede oude tijd, die volgens Ernst & Young al een tijdje voorbij is: "Begin jaren tachtig van de vorige eeuw was de accountant de huisvader, die een zorgplicht had voor de cliënt. Met een rechte rug, vrijwel zonder geschreven regels maar gebaseerd op principes."
Er bleef bij mij nog één dingetje knagen. Als Ernst & Young nu stopt met een jaarverslag, omdat het toch niet verplicht is en er voldoende andere kanalen zijn om transparant te zijn, waarom werd tot nu toe dan wel een jaarverslag uitgebracht? De regels zijn niet recent veranderd. De website en het transparantieverslag van Ernst & Young bestaan al een tijdje. Waarom in 2006/2007 nog wel een verslag? Ook die vraag bleef helaas onbeantwoord door de woordvoerder van Ernst & Young.
En toen realiseerde ik me ineens dat het betekenis heeft dat nota bene het hoofd Beleid en Innovatie van het NIVRA voor de keuze van Ernst & Young in de bres sprong. Ernst & Young zegt expliciet "We publiceren nog gewoon het transparantieverslag, dat op onze website staat. Dat is een verplichting die hoort bij onze licentie". Een jaarverslag is niet verplicht, en "We hebben deze beslissing genomen omdat er nauwelijks vraag was naar onze jaarverslagen".
Ernst & Young afbranden om dit besluit is niet alleen onnodig, het is ook jammer. Want in feite laat dit big four-kantoor een bijzonder innovatief geluid horen: Niet ingesleten gewoontes bepalen hoe je verantwoording moet afleggen, maar slechts de wet en de behoeften van gebruikers.
Doet Ernst & Young daarmee iemand tekort? Of zou Ernst & Young gewoon gelijk hebben: vrijwel niemand is echt geïnteresseerd in het jaarverslag. Uit het jaarverslag weten we al dat volgens Ernst & Young het controleren van jaarverslagen weinig toegevoegde waarde heeft op dit moment, en nu weten we dus dat ook een jaarverslag niet echt een doel dient.
Lijkt me verheugend, en een signaal met een veel bredere werking. Immers, zoals het eerder geciteerde jaarverslag meldt: "Dat wat we onze cliënten opleggen, leggen we ook onszelf op." Maar dat werkt dan ook andersom.
Alles natuurlijk heel diplomatiek verwoord, maar ik begrijp nu dat Ernst & Young buitengewoon dapper en innovatief handelt, en in feite een statement maakt tegen het verplichte jaarverslag; en wellicht ook tegen de gedwongen winkelnering die in de controleplicht en de titelbescherming verborgen zit?
Disclaimer: als u denkt dat de laatste alinea cynisch is bedoeld, dan vergist u zich. Ik vind het oprecht verheugend dat een grote accountant, controleur van een scala aan grote ondernemingen, banken en verzekeraars in ons land, het aandurft om het object van één van haar hoofdactiviteiten, de uitkomst van één van haar hoofdactiviteiten, en diezelfde hoofdactiviteit zelf, zo expliciet ter discussie te stellen. Nu maar hopen dat die discussie opgepikt wordt.
Addendum: mocht u zich afvragen of ik nog antwoorden heb gekregen van de woordvoerder van Ernst & Young: jazeker, vrijwel per kerende e-mail. Mijn vragen werden niet echt beantwoord, anders dan met een mededeling die niet anders begrepen kan worden dan "lees wat we publiceren en trek zelf je conclusies, wij vinden dat we wel duidelijk genoeg zijn". Alleen het idee dat het voorstel van Ernst & Young in 2002 om de accountantsverklaring maar geheim te houden (zie FD, 16 januari 2002) in verband gebracht kan worden met de gebeurtenissen van deze week, werd expliciet en stellig ontkend.