Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountantskantoor verricht sinds 2001 diverse werkzaamheden voor een vennootschap onder firma. De werkzaamheden bestaan uit het verwerken van de loonadministratie, het samenstellen van de jaarrekeningen en het verzorgen van de aangiften inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting. De aangifte omzetbelasting doet één van de firmanten zelf.

De firmanten zijn twee broers die hun vennootschap onder firma in 2006 omzetten in enkele bv's. De onderneming wordt ondergebracht in bv 1, het vastgoed in bv 2, die 100% van de aandelen in bv 1 houdt. De beide broers zijn via hun praktijk-bv ieder voor de helft eigenaar van bv 2.

De broers krijgen ruzie en willen uit elkaar. Het accountantskantoor beoordeelt begin 2010 de voorraadlijst van de onderneming op verzoek van de Rabobank en geeft daarvoor in februari een verklaring af.

In 2009 voert BDO een onderzoek uit op verzoek van één van de broers. Het kantoor brengt in september een concept-rapport uit, waarop de ander broer summier reageert. BDO brengt geen definitief rapport uit, omdat de opdrachtgevende broer de kosten niet meer wil vergoeden.

Twee AA's van de huisaccountant geven bij de jaarrekeningen 2009 en 2010 van bv 1 en bv 2 gezamenlijk een samenstellingsverklaring af.

In februari 2012 stelt één van de AA's een eerste concept van de jaarrekeningen 2011 van bv 1 en bv 2 op en helpt bij het opstellen van een prognose voor deze twee vennootschappen in verband met een financiering door de Rabobank.

In mei 2012 sommeert één van de broers het accountantskantoor voor het laatst om fouten in de jaarrekeningen te herstellen, anders zal hij een klacht indienen bij de Accountantskamer. Na enige correspondentie dient hij (met zijn persoonlijke bv) een klacht in tegen de AA's.

Klacht

De accountants hebben:

I. geweigerd:

a. hem voorlichting te geven;
b. hem jaarcijfers te overhandigen;
c. met hem contact te hebben;
d. te reageren op het concept-rapport van BDO en zich de facto partijdig opgesteld in het conflict;

II. fouten gemaakt in de verwerking en rubricering van administratieve gegevens bij de samenstelling van de jaarrekeningen 2009 en 2010, te weten:

1. onder de post liquide middelen van de balansen voor 2009 en 2010 van bv 1 is de bankrekening met het nummer 36.44.38.894 opgenomen zonder daarbij te vermelden dat deze bankrekening op naam staat van bv 3 in plaats van bv 1;
2. de waardering van de voorraden sluit niet aan bij de waarderingssystematiek die volgens de grondslagen in de toelichting op de jaarrekening wordt gehanteerd;
3. in de jaarrekeningen 2009 en 2010 zijn de handelsdebiteuren op balansdatum ten onrechte niet in de balans opgenomen, terwijl het accountantskantoor sinds 2001 steeds de reeds geleverde en gefactureerde, maar op balansdatum nog niet betaalde goederen, alsnog als voorraad heeft opgenomen omdat een subadministratie debiteuren en crediteuren ontbrak;
4. in plaats van een schuld aan handelscrediteuren op te nemen, zijn de reeds aan bv 1 geleverde maar nog niet betaalde goederen van de voorraad afgetrokken tegen verkrijgingsprijs;
5. de rentelasten van leaseverplichtingen zijn gelijkelijk aan de betaalde termijnen en dus onjuist toegerekend;
6. in de jaarrekeningen 2009 en 2010 van bv 2 is ten onrechte een wettelijke reserve voor niet uitgekeerde resultaten van deelnemingen opgenomen, nu bv 2 de zeggenschap heeft over dividenduitkeringen vanuit het gerealiseerde resultaat dan wel de vrije reserves van bv 1;
7. volgens de bij de jaarrekeningen gevoegde afschrijvingsstaten werden de materiële vaste activa tot en met 2009 technisch onjuist gewaardeerd;
8. een aantal investeringsnota's is aan de verkeerde vennootschap gefactureerd en daardoor onjuist verwerkt;
9. in de jaarrekening 2010 van bv 2 is onder de post ‘overige vorderingen' een post ‘nog te ontvangen huur' ad € 9.874 ex btw opgenomen, terwijl diezelfde post in de jaarrekening 2010 van bv 1 onder ‘overige schulden' is opgenomen voor € 11.750,06, zijnde de nog te betalen huur inclusief € 1.876,06 aan btw;
10. de verhuur van een woning werd belast met 19% btw, terwijl de verhuur is vrijgesteld van btw als de woning wordt gebruikt als woning;
11. bij bv 2 is onder de rubriek ‘overige schulden en overlopende passiva' een bedrag aan vooruit ontvangen huur opgenomen, terwijl het door bv 1 betaalde huur betreft die in de jaarrekening van bv 1 is opgenomen als vordering.

Oordeel

De klacht is niet-ontvankelijk voor zo ver het gaat om handelen c.q. nalaten vóór 29 mei 2009. De onderdelen I en II-2, II-8, II-10 en II-11 zijn ongegrond. De rest van de klacht is gegrond.

Ad I

In de ogen van de Accountantskamer hebben de accountants aannemelijk gemaakt dat zij goede redenen hadden om een en ander te weigeren en dat zij zich steeds objectief en onafhankelijk hebben opgesteld in de ook voor hen lastige situatie. Bij het toezenden van de stukken aan de klager is weliswaar iets misgegaan, maar dat is ook toe te schrijven aan het geschil tussen de bestuurders. Dat dat is misgegaan wil nog niet zeggen dat de accountants bewust partij hebben gekozen. Het concept van de jaarrekening 2011 was opgesteld ten behoeve van de andere broer en de Rabobank. De fouten in de vermogens- en/of balansposities en in de verlies- en winstrekening zijn niet zo materieel dat één daarvan voordeel zou hebben.

Ad II-2

De waardering van de voorraden is in overeenstemming met de waarderingsystematiek in de toelichting op de jaarrekening.

Ad II-8

De accountants vinden niet dat zij een aantal investeringsnota's onjuist hebben verwerkt omdat de rekeningen aan de verkeerde vennootschap zijn verstuurd. De nota's zijn weliswaar gefactureerd aan bv 1, waar ook de btw over deze nota's in vooraftrek is gebracht. Het gaat hier namelijk om verbouwingen aan het nieuwe bedrijfspand. Maar omdat dat bedrijfspand eigendom is van bv 2 zijn de investeringsbijdragen in rekening-courant geboekt bij bv 2 en vervolgens geactiveerd in de jaarrekening van deze vennootschap. Omdat de klager hier niets tegen heeft ingebracht, vindt de Accountantskamer dit klachtonderdeel ongegrond.

Ad II-10

De accountants wijzen erop dat BDO in het concept-rapport ten onrechte stelt dat de verhuur van woningen belast wordt tegen 19%. De accountants hebben BDO op deze fout in zijn rapport gewezen, maar kennelijk is die niet hersteld. De Accountantskamer neemt dit verweer over, omdat de klager hier niets tegen in heeft gebracht.

Ad II-11

Net als de accountants vindt de Accountantskamer dat dit verwijt onvoldoende concreet is gemaakt.

Onderstaande klachtonderdelen zijn alle gegrond:

Ad II-1

De accountants hebben toegegeven dat de rubricering van de bankrekening formeel gezien inderdaad incorrect is en dat de post in rekening-courant geboekt had moeten worden of bij een debetstand had moeten worden opgenomen onder de overige vorderingen.

Ad II-3

De accountants hebben erkend dat zij de handelsdebiteuren ten onrechte niet in de balans hebben opgenomen. De Accountantskamer merkt hierbij op dat de overgang van kasstelsel naar factuurstelsel al had moeten worden doorgevoerd bij de omzetting van de vennootschap onder firma naar de bv's.

Ad II-4

De accountants hebben ook deze fout erkend.

Ad-II-5

Dat de accountants niet beschikten over de amortisatieschema's en gezien de geringe materialiteit van de mogelijke afwijking maar voor een verkeerde aanpak hebben gekozen, vindt Accountantskamer ondeskundig en onzorgvuldig. De accountants hadden bij de vennootschap om de schema's moeten vragen.

Ad II-6

De accountants hebben erkend dat zij zich met de wettelijke reserve hebben vergist en dat zij artikel 2:389 lid 6 BW (over de verantwoording van deelnemingen) hebben veronachtzaamd.

Ad II-7

De accountants hebben niet betwist dat zij voor de materiële vaste activa een mengsel hebben gebruikt van fiscale en commerciële waarderingsgrondslagen en dat de balans geen herwaarderingsreserve bevatte, terwijl er wel herwaarderingen waren geactiveerd.

Ad II-9

De accountants hebben niet betwist dat zij een fout hebben gemaakt, maar wijzen erop dat hier geen sprake is van een afwijking van materieel belang die zij op grond van NVCOS 4410 paragraaf 15 hadden moeten constateren en met een opdrachtgever hadden moeten bespreken. Volgens de Accountantskamer hebben de accountants de in dit klachtonderdeel genoemde posten ten onrechte niet op elkaar afgestemd, waardoor de btw ergens is zoekgeraakt in één van de twee jaarrekeningen.

De Accountantskamer onderstreept tenslotte nog waarom het materialiteitsverweer van de accountants niet opgaat. Dat de gemaakte fouten, vergissingen en slordigheden niet van materieel belang waren, levert een deskundig en zorgvuldig optredend accountant geen vrijbrief om zijn werkzaamheden ondeskundig en onzorgvuldig uit te voeren als die toch niet tot foute resultaten van gewicht leiden.

Maatregel

Door de gemaakte fouten hebben de accountants ondeskundig en onzorgvuldig gehandeld. Zij hebben hun fouten echter erkend en aangegeven dat zij die zullen herstellen in de jaarrekeningen van 2011 en later. Bovendien hebben zij toegezegd intern de procedures aan te passen zodat voortaan strikter wordt getoetst aan de relevante bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek. Daarom kan volgens de Accountantskamer worden volstaan met een waarschuwing.

Annotatie Jan Achten

Een fout die niet van betekenis is, hoeft het getrouwe beeld niet aan te tasten en daar is het verweer in belangrijke mate op gebaseerd. Maar dat is volgens de Accountantskamer geen vrijbrief om binnen die grenzen knoeiwerk te leveren. Impliciet zegt de kamer dat voor een samenstellingsopdracht andere normen gelden dan voor een controleopdracht waar het samenstelwerk door anderen is geschied. De accountants hebben zich inzake de verwerking van een leasecontract verweerd met het argument dat zij geen amortisatieschema hebben gehad. Dat verweer creëert gêne over de collega's. Hebben zij in de opleiding geen financiële rekenkunde gehad? Was niemand op hun kantoor die de amortisatie eenvoudig kon produceren met Excel? Voorlopig geen tekort aan PE-onderwerpen!