Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een vrouw is op huwelijkse voorwaarden getrouwd. Haar man heeft samen met zijn ouders een paprika- en hortensiakwekerij in een maatschap. Als de man overlijdt, aanvaardt zijn weduwe de erfenis zonder voorbehoud. Helaas blijken de schulden in de nalatenschap groter dan verwacht, want:

• de overlijdensrisicoverzekeraar keert niet uit aan de weduwe, maar aan de ouders, terwijl de maatschap de premies betaalde;
• de man blijkt hypothecaire garanties te hebben afgegeven voor de lening van 6 ton die Rabobank heeft verstrekt aan de privéonderneming van zijn ouders.

De weduwe dient een klacht in tegen de huisaccountant van de maatschap.

Klacht

De accountant heeft:

1. onvolledige informatie verstrekt, zodat de weduwe ongewild de nalatenschap zuiver heeft aanvaard;
2. niet verteld dat de bankschuld feitelijk groter was; als hij dat wel had gedaan, had de weduwe de nalatenschap nooit zuiver aanvaard;
3. zijn zorgplicht verzaakt door niet de persoonlijke situatie van de weduwe in ogenschouw te nemen, terwijl hij juist in deze situatie extra aandacht had moeten geven aan het dossier;
4. doorgewerkt voor de maatschap, terwijl door het overlijden van de man een conflict was ontstaan tussen de belangen van de maten en die van de weduwe;
5. 5de premies van de overlijdensrisicoverzekering (steeds) ten laste van de maatschap geboekt, terwijl de uitkering niet van de maatschap blijkt, maar van de ouders.

Oordeel

De klacht is gegrond.

Of de accountant nu de adviseur van de vrouw was of dat de fiscalist deze rol vervulde, zoals de accountant beweert, volgens de Accountantskamer had de AA de weduwe op grond van zijn zorgplicht nadrukkelijk moeten wijzen op de risico's van zuivere aanvaarding van de nalatenschap en op de financiële situatie van de maatschap.

Hier is sprake van een kwetsbare cliënte die geheel onverwacht de nalatenschap van haar echtgenoot moest afwikkelen. Hoewel de daadwerkelijke afhandeling in handen was van de notaris had de accountant de zorgplicht om de vrouw van juiste en volledige informatie te voorzien. Ook al was de informatie opgenomen in de jaarstukken en dus beschikbaar voor de weduwe.

Uit een vroegere e-mail blijkt dat de vrouw op de hoogte was van de risico's van haar hoofdelijke aansprakelijkheid voor de schulden van de maatschap in verband met haar positie als erfgenaam. Dat betekent echter niet dat de vrouw die risico's ook nog kende toen zij moest beslissen of zij de nalatenschap wel of niet zou aanvaarden. De accountant had in ieder geval moeten verifiëren dat de notaris alle relevante gegevens had.

Dat geldt des te meer voor de overlijdensrisicoverzekering. De accountant had moeten begrijpen dat de uitkering van deze verzekering een belangrijke factor was bij de beslissing van de weduwe en haar hierover moeten inlichten. Als accountant van de maatschap had hij immers alle relevante informatie.

De Accountantskamer rekent het de AA in dit kader ook aan dat hij niet heeft geverifieerd of de fiscalist, die de weduwe hielp bij de afwikkeling van de nalatenschap, genoeg wist om de weduwe volledig te kunnen informeren. Door zonder nadere verificatie aan te nemen dat anderen de weduwe wel voldoende zouden informeren om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen, is de accountant "ernstig nalatig geweest in zijn zorgplicht" tegenover de vrouw. Dit levert een schending op van het fundamentele beginsel "deskundigheid en zorgvuldigheid".

Belangenconflict

De accountant heeft in verband met de tegenstelde belangen geen bedreiging onderkend en daarvoor geen waarborg getroffen. Gezien zijn verweerschrift voelde hij wel aan dat de belangen van zijn cliënten tegengesteld waren. De AA was na het overlijden van de man accountant voor zowel de weduwe als de maatschap, die werd voortgezet door de ouders van haar man. In die hoedanigheid moest hij de belangen van deze twee partijen behartigen.

De Accountantskamer vindt het onbegrijpelijk dat hij zich op dat moment niet heeft gerealiseerd dat zijn objectiviteit werd bedreigd als gevolg van de belangentegenstelling. De manier waarop de weduwe de nalatenschap zou aanvaarden, had immers directe gevolgen voor de maatschap en de ouders als maten. En de weduwe zou haar beslissing hierover baseren op de cijfers die de accountant verstrekte. De AA had de weduwe daarom moeten verwijzen naar een andere accountant en die accountant moeten voorzien van alle beschikbare informatie. Of anders had de accountant extra zorgvuldig moeten zijn door beide partijen volledige informatie te verschaffen.

Door dit niet te doen is de accountant niet objectief geweest.

Maatregel

Omdat de accountant niet lijkt te beseffen dat hij in de gegeven omstandigheden bij zo'n kwetsbare cliënt een zorgplicht had en zich niet lijkt te realiseren dat hij in die situatie anders had moeten handelen om zijn objectiviteit niet in het geding te brengen, is een berisping passend en geboden.