Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een fiscalist heeft aandelen in verschillende samenwerkingsverbanden. In de nasleep van een echtscheiding vraagt zijn ex aan een registeraccountant om de waarde van het aandelenbezit en de zakelijke belangen vast te stellen en na te gaan of - en zo ja, hoe en in hoeverre - de opbrengst van een aandelenverkoop is weggesluisd via een Foundation. De bevindingen zal zij gebruiken in een gerechtelijke procedure.

De accountant concludeert dat er vermoedelijk bijna 7 ton is weggesluisd via de Foundation en dat een veel te lage waarde van de aandelen is opgenomen in de huwelijkse voorwaarden en de jaarrekening. In het rapport staat onder meer letterlijk: "De geldmiddelen zijn onttrokken aan (...) en met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, is door(...) € 671.715,- op de bankrekening van Foundation1 voldaan als terugbetaling op het aandelenkapitaal."

De fiscalist dient een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant:

a. baseert zich in zijn rapport op feitelijke onjuistheden; de verzamelde informatie is te beperkt en eenzijdig en niet geverifieerd bij de fiscalist;

b. had zich moeten realiseren dat de ex belang had bij een zo hoog mogelijke waarde en heeft niet gemeld dat hij geen onafhankelijke rol had;

c. heeft geen hoor- en wederhoor toegepast bij de totstandkoming van het rapport;

d. gebruikt in het rapport zonder enig voorbehoud schattingen en aannames om de aandelen te waarderen zonder enige deugdelijke onderbouwing;

e. gaat in het rapport uit van een onjuist percentage voor belastinglatentie, welke fout een aanmerkelijk effect heeft op de waarde van de aandelen;

f. trekt in het rapport onnavolgbare en onjuiste conclusies ten aanzien van een houdster-bv en de Foundation.

De accountant heeft zich niet daardoor niet gehouden aan een aantal voorschriften uit de NV COS 4400.

Oordeel

De klacht is deels gegrond.

De Accountantskamer stelt vast dat de accountant in het rapport niet heeft vermeld op grond van welke voorschriften hij het rapport heeft opgesteld. Volgens de fiscalist is NV COS 4400 van toepassing ('Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie'). De accountant beweert dat NV COS 5500N ('Transactiegerelateerde adviesdiensten') de basis is.

De Accountantskamer haalt het 'Stramien voor assurance-opdrachten' (NV COS 3000) aan. In paragraaf 7 daarvan staat: "Een assurance-opdracht is een opdracht waarbij een accountant een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de beoogde gebruikers, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de evaluatie van of de toetsing van het object van onderzoek, ten opzichte van de criteria, te versterken."

In paragraaf 12 daarvan staat: "Niet alle opdrachten die door accountants worden uitgevoerd zijn assurance-opdrachten. Andere opdrachten die veelvuldig worden uitgevoerd en die niet voldoen aan bovengenoemde definitie (en daardoor ook niet vallen onder het Stramien) zijn onder meer: (...) consultancy- en adviesopdrachten, zoals managementadviezen en belastingadviezen".

In noot 5 staat over adviesopdrachten onder meer dat iedere vorm van dienstverlening door een accountant die voldoet aan de definitie van een assurance-opdracht geen adviesopdracht is, maar een assurance-opdracht.

Volgens de Accountantskamer is NV COS 3000 van toepassing. Het rapport bevat een waardering van de zakelijke belangen van de fiscalist, ter ondersteuning van het standpunt van diens ex-vrouw, die niet de in paragraaf 7 bedoelde verantwoordelijke partij is. Voor de accountant was dit van meet af aan duidelijk. Er moet niet worden aangesloten bij de gedrags- en beroepsnormen uit NV COS 4400 of NV COS 5500N, maar bij de eisen die voortvloeien uit het fundamentele beginsel van deskundigheid en zorgvuldigheid en de normen uit NV COS 3000 ('Assurance-opdrachten anders dan opdrachten tot controle of beoordeling van historische financiële informatie').

Het betreft namelijk een rapportage waarin de accountant standpunten formuleert, oordeelt en conclusies trekt over een object van onderzoek, waarbij het rapport bestemd is om het standpunt van de ex in de gerechtelijke procedures te ondersteunen. De bedoeling is dat juist ook anderen dan de ex, zoals (civiele) rechters, kennis nemen van het rapport, waaraan de accountant gezag verleent. Zodoende zit er in ieder geval een aspect van assurance aan. (Zie ook deze uitspraken.)

Volgens de accountant:

• pretenderen de bewoordingen in het rapport nadrukkelijk geen 'assurance';
• heeft hij niet gepoogd zekerheid te verschaffen (want dan had hij mogelijk een accountantsverklaring afgegeven);
• is zijn bedoeling niet geweest een waarheid te presenteren.

Maar die zienswijze strookt volgens de Accountantskamer niet met de betekenis die een redelijk en goed geïnformeerde derde zal geven aan de gebruikte bewoordingen. Bovendien heeft de accountant zich niet gerealiseerd dat met het rapport in zekere mate assurance wordt gegeven. De Accountantskamer vindt dat gebrek aan besef "zorgelijk". Daarbij komt dat de accountant zich ook niet heeft gehouden aan de voorschriften die volgens hem van toepassing zijn.

Verder heeft de accountant zonder enig voorbehoud nadrukkelijk alleen het standpunt van de ex weergegeven en bewust geen contact gezocht met de fiscalist. Op de zitting zei de accountant dat informatie van de fiscalist niets zou hebben bijgedragen aan de inhoud van het rapport. Daarmee heeft de accountant uit het oog verloren dat het rapport ook het algemeen belang moest dienen, omdat het gebruikt zou worden in de gerechtelijke procedure. Daardoor heeft hij onvoldoende objectiviteit betracht en onvoldoende zorgvuldig en deskundig gehandeld. Deze handelwijze druist ook in tegen NV COS 5500N, die volgens de accountant van toepassing is en die objectiviteit eist.

De accountant heeft op diverse onderdelen geen rekening gehouden met het standpunt van de fiscalist. Hoor- en wederhoor is weliswaar niet zonder meer vereist voor een deugdelijke grondslag, maar wel geboden als een deugdelijke grondslag niet op een andere manier kan worden verkregen.

De accountant had in het rapport moeten melden dat:

• hij de fiscalist niet had gehoord;
• hij geen wederhoor had toegepast;
• het rapport bij toepassing van hoor/wederhoor op één of meer onderdelen andere of meer informatie zou kunnen bevatten.

De accountant had over laatstgenoemd punt een voorbehoud moeten opnemen, te meer omdat hij wist dat het rapport zou worden gebruikt in een gerechtelijke procedure. Dat de fiscalist zijn visie kon geven in de gerechtelijke procedure en zelf ter zake deskundig was, ontsloeg de accountant niet van de verplichting een en ander tot uitdrukking te brengen in het rapport.

Dat er feitelijke onjuistheden in het rapport staan en dat een deugdelijke grondslag ontbreekt, heeft de fiscalist echter niet goed onderbouwd. Ook heeft hij geen goede verklaring kunnen geven voor het verschil tussen de verkoopopbrengst en de eerdere waardering van de aandelen.

Maatregel

Waarschuwing.

De Accountantskamer weegt mee dat de accountant:

• niet beseft dat het om een assurance-opdracht ging en dat hij zijn rapport dus anders had moeten opstellen;
• in 2010 is gewaarschuwd "voor disproportioneel en inadequaat handelen" en het schenden van zijn geheimhoudingsplicht.

In beginsel zou daarom een berisping passend zijn. Maar de Accountantskamer houdt er rekening mee dat destijds binnen de beroepsgroep nog niet helemaal duidelijk was welke NV COS-standaard toepasselijk was voor opdrachten als deze.

Annotatie Herbert Reimers

De accountant maakt een waarderingsrapport ter ondersteuning van een standpunt in een gerechtelijke procedure. Het rapport bevat afwegingen, waarna de accountant oordeelt en concludeert. Hoewel de accountant misschien niet beoogde om assurance te verlenen, zal een derde uit de bewoordingen die de accountant gebruikt, afleiden dat in zekere mate assurance wordt gegeven. De Accountantskamer lijkt stelliger dan voorheen in haar conclusie dat de normen uit NV COS 3000 bij een dergelijk rapport van toepassing zijn.