Nieuws 15 maart 2017

NBA en AFM zij aan zij tegen fraude

NBA, bedrijfsleven en AFM moeten met een protocol voorkomen dat prijsconcurrentie leidt tot te weinig budget voor extra werkzaamheden in verband met frauderisico’s. En ook dat opdrachtgevers zo maar kunnen overstappen naar een minder kritische accountant. Of het bedrijfsleven gaat meewerken is nog niet duidelijk.

Tijdens de NBA-bijeenkomst Focus op fraude op maandag 13 maart 2017 klaagde VEB-directeur Paul Koster over de mentaliteit van accountants die te weinig oog hebben voor frauderisico's en fraudesignalen. De NBA zou met het bedrijfsleven afspraken moeten maken om te voorkomen dat opdrachtgevers accountants tegen elkaar uitspelen. Accountants moeten gewoon geld vragen voor extra werkzaamheden en ondernemingen moeten daarvoor betalen.

Volgens Koster zouden fraude- en cyberrisico's een standaardelement moeten zijn van elke controle. Accountants zouden moeten worden getraind om al in de allereerste fase van ontdekking de goede vragen te stellen. De afspraken zouden kunnen worden vastgelegd in een protocol dat dezelfde status heeft als de corporate governance code. Wetgeving gaat te lang duren.

Complexiteit

Hoewel voorzitter René Craemer van de NBA-fraudewerkgroep (net als een PKI-cursusdocent) de indruk heeft dat de accountant geen oog wil hebben voor fraude, kreeg de suggestie van Koster veel bijval. Onder meer van NBA-voorzitter Pieter Jongstra, Auke de Bos (EY) en Anton Dieleman (Mazars en voorzitter van het vaktechnisch adviescollege van de NBA).

Gabriël van de Luitgaarden (accountant in business bij Philips- en NBA-bestuurslid) voelt minder voor een protocol. Hij ziet liever dat de verschillende bloedgroepen binnen de accountancy het met elkaar gaan hebben over wat nu eigenlijk de mores van het beroep zijn. Van de Luitgaarden oogstte veel applaus voor deze suggestie en voor het wijzen op de complexiteit van het fraudeprobleem. Ondernemen is risico's nemen en daar horen frauderisico's bij, zei hij. Hoe goed je je best ook doet, onbedoeld doe je soms toch de verkeerde dingen. Frauderisico's zijn namelijk vaak helemaal niet zo helder. 

AFM positief

Onverwacht positief is accountantstoezichthouder Don Raaijmakers van de AFM. Hij prijst de energieke houding van de NBA en vindt dat er genoeg regelgeving en handreikingen zijn. Ook de verplichte cursus frauderisico's juicht hij toe. De AFM heeft, kortom, niet de indruk dat het de accountant aan wil ontbreekt.

Dat neemt niet weg dat het soms fout gaat en accountants verkeerde afwegingen maken bij het materialiteitsvraagstuk, door alleen naar de cijfers te kijken en niet naar de kwalitatieve materialiteit. Ook denken accountants vaak ten onrechte dat zij pas kunnen doorpakken bij een concrete aanwijzing voor fraude en nog niet bij een signaal.

Volgens Raaijmakers denkt de AFM graag mee over hoe je het beste kunt omgaan met corruptierisico's. Ook dat is een conclusie van de bijeenkomst: de externe accountant kan het niet alleen. Hij of zij moet samenwerken met de interne accountant, de accountant in business, de opdrachtgever en andere betrokkenen.

Informatieplicht bij opvolging

Twee mkb-accountants in de zaal maakten duidelijk dat afspraken over opvolging wenselijk zijn. Antoinette Dijkhuizen vertelde hoe zij bij een klant het automatiseringssysteem liet onderzoeken en een expert dat onbetrouwbaar vond. Ze voelde dat er iets niet in de haak was, maar had geen concrete aanwijzingen. Toen zij het jaar daarop geld vroeg voor extra werkzaamheden zag de opdrachtgever in de kosten een goede aanleiding om deze kritische accountant te lozen.

Accountant Michiel Peperkoorn, die alleen vrijwillige controles uitvoert, heeft de ervaring dat je het brood uit de mond wordt gestoten wanneer je je rug recht houdt. Aandeelhouders van beursvennootschappen mogen dan prijs stellen op een kritische accountant, voor dga's in het mkb geldt dat blijkbaar niet.

René Craemer en SRA-voorzitter Paul Dinkgreve wijzen erop dat een accountant tegenover een opvolger geen geheimhoudingsplicht heeft en dus vrijuit kan praten. Een meerderheid van de aanwezigen leek het een goed idee te vinden om in het protocol vast te leggen dat de voorganger verplicht is haar/zijn opvolger te informeren en dat de opvolger recht heeft op informatie van die voorganger.

Integriteitsbeleidsplan

René Craemer probeerde steun te krijgen voor één van de aanbevelingen van de werkgroep fraude: een onderneming moet een integriteitsbeleidsplan opstellen en de externe accountant moet controleren of dat plan deugt en of de onderneming zich daaraan houdt. Die aanbeveling landde niet, constateerde Craemer zelf.

Binnenkort komt de NBA met een notitie over de vervolgstappen.