Opinie 26 september 2017

De accountant voor het block, een reactie

Via diverse (social) media en via de site van de NBA is recent het onderzoek 'De accountant voor het block gezet; De impact van blockchain-technologie op het samenstelproces' verspreid. Een reactie bij de conclusies.

Het onderzoek, in opdracht van de NBA, is een afstudeerproject voor twee studenten van de studie bedrijfseconomie aan Avans Hogeschool te 's Hertogenbosch. Op Nba.nl staat het volgende vermeld als belangrijkste conclusie van het onderzoek: "De conclusie die voorkomt uit het onderzoek, is dat blockchain geen toegevoegde waarde heeft tijdens de samenstelwerkzaamheden. Dit omdat de accountant nu over betere oplossingen beschikt, dan wanneer hij gebruik zou maken van de mogelijke blockchain oplossingen. De samenstelwerkzaamheden zullen pas wijzigen als zijn klant de blockchain technologie implementeert. Maar dit zal naar verwachting nog wel enige tijd op zich laten wachten. Blockchain heeft een aantal (negatieve) eigenschappen waardoor het niet direct toepasbaar is in de financiële processen van de klant."

In de aanbevelingen wordt vervolgens wel aangegeven dat het met technologische ontwikkelingen snel kan gaan en wordt een vergelijking gemaakt met elektrische auto's. Een vergelijking die wij moeilijk kunnen rijmen met het onderzoek en de conclusies die hieruit getrokken worden. Deze conclusie verbaasde ons in ieder geval, vandaar dat we het bijbehorende rapport integraal hebben bestudeerd. Het is zeker nuttig om een indruk te krijgen van de achtergronden, mogelijkheden en uitdagingen rondom de blockchain. Na het lezen van het rapport wordt ook duidelijk waarom deze conclusie uit het onderzoek naar voren komt. Het onderzoek is namelijk ingestoken vanuit de (interne) werkzaamheden die de accountant uitvoert bij een samenstelopdracht (zoals dossiervorming, factureren van de klant nadat de jaarrekening is samengesteld etc.). In de scope-afbakening wordt dat overigens ook uitgelegd.

In hetzelfde rapport wordt ook het volgende beschreven: "De gevolgen voor de accountant wanneer ondernemingen zelf gebruik maken van blockchain, bijvoorbeeld voor het vastleggen van documentatie of het houden van Bitcoins, vallen buiten de scope van dit onderzoek." Deze alternatieve (en in onze ogen zinvollere) invalshoek wordt overigens wel verder uitgewerkt in het onderzoek. Er staat bijvoorbeeld: "... Indien de visie van deze professionals waar is, heeft de samenstellend accountant een sombere toekomst in het verschiet. Stakeholders hebben meer interesse in algemene data dan een historische jaarrekening. Stakeholders gaan zelf op zoek naar informatie over de financiële gesteldheid van de onderneming." Met andere woorden: dan heeft het een enorm disruptieve impact op het samenstelproces van de accountant, want dan is er niets meer samen te stellen! Een totaal andere conclusie dan de conclusie die bijvoorbeeld de NBA in haar communicatie gebruikt.

De conclusie uit het onderzoek dat deze ontwikkeling (blockchain implementatie door klanten) "naar verwachting nog wel enige tijd op zich laat wachten", is ons inziens op zijn minst discutabel, gezien de razendsnelle wereldwijde ontwikkelingen rondom de blockchain, Bitcoin en ander cryptovaluta, smart contracts etc. In Nederland heeft bijvoorbeeld 216 Accountants al een koppeling gerealiseerd tussen haar eigen blockchain en de software van Exact. Dat is nog een zogenaamde 'ruwe' koppeling, maar hoe lang duurt het om die koppeling te polijsten? En dan is de aanvullende vraag: wat valt er nog samen te stellen? Het antwoord wordt gegeven in veel rapporten van de big four: niets! Dit is toch wel degelijk een ingrijpende verandering. Nu kan er nog als tegenargument gesteld worden dat 216 Accountants misschien te klein is om dit realiseren. Misschien. Maar als we het gehele landschap bekijken, dan praten we over zo’n kleine duizend bedrijven, met 3,6 miljard aan funding (Venture Scanner, 2017).

Garandeert dit succes? Nee, maar er waren in 2004 meerdere bedrijven die een social netwerk hadden of dat probeerden te starten. Één van deze social network websites kreeg 500.000 dollar van een investeerder. Datzelfde kleine bedrijf, genaamd Facebook, is op dit moment $ 492,61 miljard waard (koers op 11 september2017).

Wij pleiten er in ieder geval voor om ook deze zienswijze (die ook in het genoemde rapport wordt beschreven) onder de aandacht te brengen (bijvoorbeeld via Accountant.nl), om te voorkomen dat accountants het idee krijgen dat het "allemaal zo’n vaart niet zal lopen". Want er hoeft maar één van de blockchain startups uit te groeien tot een speler als Facebook en de wereld ziet er heel anders uit.