Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een vrouw ligt in scheiding met haar man, die:

• aandelen heeft in een bv;
• een aandeel heeft in een vennootschap onder firma;
• een eenmanszaak heeft.

Een fiscaal jurist van een accountants/advieskantoor moet de waarde hiervan vaststellen. Het duurt enige tijd voordat de opdrachtverlening rond is. Omdat de fiscaal jurist vertrekt bij het kantoor voert een accountant-administratieconsulent de waarderingsopdracht uit.

De accountant doet dat op basis van Standaard 4400 (‘Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie’). Hij licht toe dat:

• het niet gaat om een assurance-opdracht, maar een rapport van feitelijke bevindingen;
• de opdrachtgever het rapport alleen mag geven aan de scheidende echtelieden;
• de partijen zelf een oordeel moeten vormen over de bevindingen en zelf hun conclusies moeten trekken.

Een adviseur van de vrouw levert commentaar op de bevindingen van de accountant, waarna een paar kleine correcties worden doorgevoerd. De adviseur vindt het echter nog steeds onjuist om een schuld – de bv heeft de man 344.152 euro geleend - twee keer mee te nemen waardoor het vermogen van de man ten onrechte extra negatief uitvalt. Een kantoorgenoot van de accountant telt daarna alsnog 344.135 euro bij het vermogen van de man.

De vrouw dient een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant heeft:

a. onduidelijkheid laten bestaan over de datum, inhoud en strekking van de opdracht en kan of wil die duidelijkheid niet verschaffen;

b. een rapport uitgebracht met een materieel onjuiste waardering.

Oordeel

Klachtonderdeel a is ongegrond, klachtonderdeel b is gegrond.

Ad a

Hoewel de opdracht pas in augustus werd bevestigd, waren beide partijen er in maart al mee akkoord. Sindsdien is de inhoud van de opdracht niet veranderd.

Ad b

De accountant heeft de opdracht ten onrechte uitgevoerd op basis van NVCOS 4400. Omdat de vrouw hierover niet klaagt, heeft dit geen gevolgen. De Accountantskamer onderstreept echter wel een accountant die werkzaamheden verricht met betrekking tot financiële informatie zich moet houden aan de NVCOS en de fundamentele beginselen (waaronder die van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid respectievelijk objectiviteit) als:

• het duidelijk is of wordt dat het rapport het standpunt van de opdrachtgever publiekelijk moet ondersteunen in een procedure en/of in een overleg met meer partijen;
• de accountant gezag verleent aan wat hij gerapporteerd heeft.

Dit geldt ook als de accountant een partijbelang dient. De accountant moet dan niet alleen het belang van zijn opdrachtgever/cliënt dienen, maar ook het algemeen belang. Bijvoorbeeld het belang dat rechtspraak op objectieve waarheidsvinding berust. Hij mag die waarheidsvinding dus niet belemmeren.

Volgens de NVCOS voert een accountant een ‘assurance-opdracht’ uit als hij

een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen te versterken dat derden-gebruikers hebben in de uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek. De resultaten van de waardering zijn naar hun aard wel degelijk concluderend. Daarom heeft het waarderingsrapport een aspect van assurance en moet het een deugdelijke grondslag hebben.

Volgens paragraaf 45 van NVCOS 3000 en het vakbekwaamheids- en zorgvuldigheidsbeginsel moet de accountant een professionele dienst nauwgezet en grondig uitvoeren. Vaststaat dat de accountant:

• een aanvankelijke waardering van minus 311.542 euro heeft bijgesteld naar minus 409.899 euro;
• een bedrag van 344.135 euro twee keer in aftrek heeft gebracht.

Volgens de accountant is de oorspronkelijke fout gecorrigeerd en is de afwaardering van de vordering geen fout en dus juist verwerkt in het rapport.

Of er met de eerste correctie nu wel of niet tijdig een fout is hersteld - in de toelichting heeft de accountant in elk geval niet duidelijk gemaakt dat de totale afwaardering van de lening aan de man van 344.135 euro gerechtvaardigd was. Desgevraagd heeft de accountant op de zitting verklaard dat de woning van de man weliswaar een overwaarde had, maar dat hij de vordering toch volledig had afgewaardeerd op grond van het ‘totaalbeeld’ dat hij van de zaak had, omdat er geen boedelbeschrijving was.

Een totaalbeeld kan zonder nadere onderbouwing uiteraard geen deugdelijke grondslag vormen voor zo’n afwaardering. Een andere rechtvaardiging voor die afwaardering is er ook niet. Daarom heeft de accountant in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel ‘vakbekwaamheid en zorgvuldigheid’.

Maatregel

Berisping. De accountant ziet onvoldoende of niet in dat hij een ernstige fout heeft gemaakt, die de uitkomst van de waardering sterk heeft beïnvloed. Hij wist dat de overwaarde van de woning wel degelijk positief vermogen was en wist ook dat zijn waardering een rol zou spelen in een gerechtelijke procedure.

Annotatie Lex van Almelo

Het komt regelmatig voor dat een echtscheiding ook een drama wordt voor de accountant. Recentelijk nog in dit geval. Maar bijvoorbeeld ook in 2015, 2014 en 2011. Vaak laat de huisaccountant zich daarbij te veel leiden door de belangen van degene die al jaren zijn declaraties betaalt.

In dit geval lijkt het echter niet te gaan om de huisaccountant, maar om een tweede keus. Aanvankelijk zou een fiscaal jurist de waardering namelijk op zich nemen. Die gaf de klus echter aan de AA toen hij het kantoor verliet.

De uitspraak maakt nog eens duidelijk dat je ook als partijaccountant objectief moet zijn en het algemeen belang moet dienen als je een rapport opstelt dat in een gerechtelijke procedure wordt gebruikt of in een overleg met meerdere partijen. Je trekt bij zo’n assurancerapport wel degelijk conclusies die goed gefundeerd moeten zijn. Daaraan ontkom je niet door te schrijven dat je werkt volgens de verkeerde standaard en beweert dat je geen conclusies trekt maar slechts bevindingen presenteert. Voor zulk misleidend gehink op twee gedachten lijkt mij de uitdrukking ‘bevindingen trekken’ passend en geboden.

Los van het assurance-aspect moet een accountant gewoon zijn werk goed doen. Dat de accountant op de zitting bij de Accountantskamer niet besefte dat hij fout zat, belooft weinig goeds. Misschien moeten zijn kantoorgenoten hem extra in de gaten houden.