Marc Schweppe

Eén van de maatregelen uit het verbeterplan In het publiek belang spreekt van "geleidelijke uitfasering van het model waarbij toetredende partners kapitaal inleggen om een aandeel te verkrijgen in de organisatie (het 'goodwill-model') binnen een redelijke termijn" (maatregel 3.7). Toch wil Diana Clement liever niet spreken over 'goodwill' en 'uitfaseren': "Dat zijn woorden die samen als een rode lap op een stier werken."

Bij de oob-organisaties speelt het afschaffen van goodwill-regelingen niet meer, die grote kantoren hebben dat model verlaten. Maar bij veel van de 340 niet-oob-kantoren is goodwill een gevoelig issue. Zeventig procent van deze kantoren werkt nog op basis van dat model.

'Bij veel van de 340 niet-oob-kantoren is goodwill een gevoelig issue.'

Guidance

Clement, voorzitter van de projectgroep Goodwill van de NBA, wijst op de nadere guidance bij de maatregel uit In het publiek belang. Voor niet-oob-accountantsorganisaties is die vertaald als "Breng de mogelijke potentiële negatieve prikkels van het op goodwill gebaseerde bedrijfsmodel op de kwaliteit in kaart." Daarbij moeten mogelijkheden worden bekeken om die negatieve prikkels te voorkomen of weg te nemen.

In maart 2015 heeft de projectgroep een enquête uitgezet onder de niet-oob-kantoren. 139 daarvan vulden de vragenlijst in. "Goodwill was zeker een issue. De mogelijke negatieve prikkels die daardoor kunnen ontstaan werden ook herkend, al kwam dat soms pas bij gesprekken die we met ze hadden en dan nog schoorvoetend. We hebben tijd nodig gehad om partijen mee te nemen in het proces", zegt Clement. "Het is een heel diverse groep, die heel verschillend is georganiseerd. Van die 340 hebben er geen twee eenzelfde soort partnerovereenkomst. Dat heeft alles te maken met verschillen in omvang, aantal partners en activiteiten."

Bij de onderzochte groep kantoren is in veel gevallen sprake van een gemengde praktijk, waar accountants en fiscalisten of andere adviseurs samen een partnership vormen. "Daarbij geldt vaak het principe van gelijke monniken, gelijke kappen, dus gelijke winstverdeling. Dan kun je niet zomaar gaan splitsen, omdat de accountants nu alleen op basis van kwaliteit mogen worden beloond."

'Veel kantoren hebben niet meteen zicht op de omvang van hun goodwill.'

Ook opmerkelijk is dat veel kantoren niet meteen zicht hebben op de omvang van hun goodwill. "Vaak gaan ze dat pas berekenen als er sprake is van in- of uittreden van partners. 'Alleen dan hebben we het over geld', kregen we regelmatig terug."

Oplossingsrichting

Het rapport van de projectgroep is, gezien het stevige voortraject, nogal beperkt van omvang. Geen uitgebreide verantwoording van het eerder gehouden onderzoek, geen blauwdruk voor een oplossing, geen lange reeks aanbevelingen. Naast de vaststelling van potentiële negatieve prikkels formuleert de projectgroep alleen een mogelijke oplossingsrichting. Ingroei van nieuwe partners kan daarbij plaatsvinden via opbouwende percentages van de overwinst, of juist een jaarlijks afnemend bedrag dat op die overwinst wordt ingehouden. Bij uittreden houden partners enkele jaren recht op een aandeel in de winst. "Zo'n oplossing wordt nu door een aantal kantoren gekozen", aldus Clement.

'We willen kantoren niet dwingen in een oplossing die voor hen niet passend is.'

De beperkte omvang van het rapport is een bewuste keus. De inhoud is afgestemd met de SRA en de Novak. "We willen kantoren niet dwingen in een oplossing die voor hen niet passend is. De geboden oplossingsrichting is vooral een suggestie. Het gaat ons om het uitsluiten van de negatieve prikkels in het systeem. Die prikkels moeten de kantoren zelf in kaart brengen, met oplossingen om ze vervolgens weg te nemen. We komen niet aan de waarde van de goodwill of van het kantoor, wel aan de voorwaarden om je werk goed te doen. Ook binnen een partnership."

Monitor

De NBA Monitor Publiek Belang toont straks ook van de niet-oob-kantoren op individueel kantoorniveau de voortgang van doorgevoerde verbetermaatregelen. Tweederde van die kantoren doet nu mee aan de monitor. "Bij toetsing kunnen we vaststellen of kantoren deze maatregel ook echt hebben ingevoerd. Als kantoren zich niet aan die maatregelen houden, gaat dat tegen ze werken. Bij incidenten die door de Accountantskamer of de AFM worden behandeld kan het mogelijk zwaarder gaan wegen als je kantoor het verbeterplan genegeerd heeft."

'Er zullen kantoren zijn die hun bestaande model direct aanpassen. Dat is dapper.'

De desbetreffende kantoren moeten voor 1 juli 2017 de mogelijk negatieve prikkels van hun goodwill-systeem in kaart hebben gebracht. Uiterlijk een halfjaar later, op 1 januari 2018, moet er ook een implementatieplan liggen om die negatieve prikkels weg te nemen. Maar dan? Clement: "Er zullen kantoren zijn die hun bestaande model direct aanpassen. Dat is dapper. Bij anderen gaat er mogelijk een partnergeneratie overheen. Uitgangspunt is dat er aan de voorkant een nieuwe lichting komt, die niet meer met die negatieve prikkels wordt geconfronteerd. Er zal tijd overheen gaan, maar van belang is hoe de maatregel uiteindelijk gaat werken." Ook voor haar eigen kantoor Borrie denkt Diana Clement na over een oplossing: "Wij zitten met zeven accountants en drie fiscalisten in een partnership en delen alles nu gelijk. Ik ben niet de enige die daarover kan beslissen. We zijn bezig met het totaal aan maatregelen uit In het publiek belang, dus ook met deze. We moeten samen onze verantwoordelijkheid nemen."

• Rapport 'Handvatten voor het wegnemen van potentieel negatieve prikkels bij het intreed- en uittreedsysteem'