Magazine 01 december 2004

Dr. Jekill en mr. Hyde bij Hagemeyer?

In ‘de Accountant’ van oktober 2004 legde Erik Mouthaan uit hoe hij bij Hagemeyer zijn rollen als internal audit en group controller combineert. Marjo van Ool fronst de wenkbrauwen.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 4, 2004

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Marjo van Ool

Alleen een volkomen gespleten persoonlijkheid zou in staat zijn de door Eric Mouthaan in ‘de Accountant’ van oktober 2004 beschreven rollen van group controller en hoofd internal audit in zich te verenigen zonder in conflict te komen. Enerzijds is hij als top controller medeverantwoordelijk voor een passende opzet en een permanente handhaving van een systeem van interne beheersmaatregelen. Hij is door de analyses en bedrijfsomspannende totaal- en verbandscontroles die op zijn afdeling ongetwijfeld worden uitgevoerd tevens onderdeel van dat systeem van
interne beheersmaatregelen.

Anderzijds is hij als hoofd van de interne accountantsdienst verantwoordelijk voor zekerheidverschaffing aan het topmanagement dat binnen de organisatie volgens de doelstellingen van het management een deugdelijk systeem van interne beheersmaatregelen is opgezet, dat ook nog (hopelijk) effectief en efficiënt werkt in de organisatie.

Het lijkt een hele klus deze rollen dusdanig te scheiden dat het uiteindelijke oordeel in zijn rol als interne accountant niet beïnvloed wordt door zijn visie als controller. Dat geldt al helemaal keihard als ook de medewerkers van zijn afdeling geen duidelijke scheiding kennen tussen beide functies.

Ondanks zijn stellige bewering van het tegendeel voldoet de combinatie van taken absoluut niet aan de internationaal geldende uitgangspunten van onafhankelijkheid en onpartijdigheid, zoals vastgelegd in de wereldwijd toegepaste International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing en met name Standaard 1100 (zie http://www.theiia.org/iia/index.cfm?doc_id=124).

Het artikel vermeldt niet of de externe accountant gebruikmaakt van de door de IAD van Hagemeyer uitgevoerde werkzaamheden. Als dat zo zou zijn, dan levert dat nog een extra reden voor gefronste wenkbrauwen. Is dat niet het geval, dan kunnen grote vraagtekens worden geplaatst bij de door Mouthaan gemelde efficiëntievergroting en kostenbesparing.

Jules Muis noemde onlangs de internal audit-functie het tweede slot op de deur (het gewone slot wordt gevormd door de control-functie), dat extra zekerheid verschaft aan zowel management als aandeelhouders over de beheersing van de risico’s. Juist bij een risicovol bedrijf als Hagemeyer,
dat in het afgelopen jaar regelmatig in de schijnwerpers van de financiële pers stond, zou mogen verwacht dat de kracht en soliditeit van dat extra slot gewaarborgd is en er niet slechts één sleutel is voor alle sloten.

Het feit dat Mouthaan zich, sinds hij de dubbelrol op zich nam, in het NIVRA-ledenbestand heeft laten uitschrijven als intern accountant en nu als controller te boek staat, waarmee hij zich aan de verplichting tot kwaliteitstoetsing onttrekt, betekent dat de discussie over zijn onafhankelijkheid en zijn stelling dat deze slechts dient voor de uiterlijke schijn in ieder geval niet formeel gevoerd zal worden.

Noot
Marjo van Ool is voorzitter van het overlegorgaan Interne Accountants.

Reactie Erik Mouthaan: ‘Geen conflicterend belang’

Ik begrijp de reactie van het INTAC-bestuur, en denk dat deze deels is ingegeven door een gebrek aan kennis van het raamwerk waarbinnen internal audit bij Hagemeyer opereert. Hoewel ik hierover graag later nog eens wat uitgebreider van gedachte zou willen wisselen, toch een korte reactie.

Het INTAC-bestuur heeft de strekking van het artikel kennelijk niet begrepen: natuurlijk wordt mijn oordeel als interne accountant beïnvloed door mijn visie als controller! Ik heb echter ook aangegeven waarom ik vind dat die combinatie beide rollen sterker maakt. Juist als intern accountant zou zij zich moeten afvragen wat het gevolg zou kunnen zijn van deze functievermenging.

De belangrijkste vraag is natuurlijk: hoe staat het met de betrouwbaarheid van de financiële verantwoording door Hagemeyer? Wel, hier is geen sprake van een conflicterend belang. Immers, mijn oordeel als interne accountant speelt hier feitelijk geen rol. De externe accountant steunt bij de controle van de jaarrekening namelijk niet op de werkzaamheden van internal audit. Voor hem is internal audit primair een belangrijk onderdeel van het internal control system.

Ik heb dus alleen in mijn rol als group controller directe invloed op de jaarrekening en de controle daarvan. Bovendien zijn de corporate internal auditors uiteraard volstrekt onafhankelijk ten opzichte van de werkmaatschappijen, en zijn de internal audits op de hoofdkantoorfuncties
uitbesteed, ook wat betreft de controlling- en internal audit-functie. Het is dan ook volslagen ongepast, zelfs onzinnig, om ook maar te suggereren dat de jaarrekening van Hagemeyer minder betrouwbaar zou zijn als gevolg van de combinatie van mijn functies.

De andere vraag is: hoe staat het met het oordeel over de opzet en werking van het internal control system? Ook hier kan geen sprake zijn van een conflicterend belang. Immers, zowel als group controller als interne accountant heb ik belang bij het signaleren van tekortkomingen in de opzet en werking van het internal control system. Waarbij ook hier de kanttekening dat mijn eigen afdeling wordt gecontroleerd door de externe accountant, in het kader van de jaarrekeningcontrole, alsmede door externe ‘internal auditors’ als het gaat om de opzet en werking van de controls.

Verder lijkt het INTAC-bestuur lichtelijk paranoïde wat betreft de omschrijving van mijn functie in het ledenbestand. De benaming ‘group controller’ doet nu eenmaal meer recht aan mijn functie dan die van ‘group internal auditor’. Ook in dit kader ben ik een voorstander van duidelijkheid boven perceptie. Wat betreft de genoemde kwaliteitstoetsing: men is nog altijd even welkom als in de jaren dat ik uitsluitend group internal auditor was.

Noot
Erik Mouthaan is group director Controlling & Internal Audit Hagemeyer NV.