Nieuws 30 januari 2024

Diepterecord voor Nederland op anticorruptie-index

Voor het tweede jaar op rij scoort Nederland lager op de anticorruptie-index van Transparency International dan het jaar ervoor. Ons land zet daarmee de dalende trend voort die al langer gaande is en boekt opnieuw een diepterecord.

Vooral de ondermijnende invloed van criminelen is een probleem, maar Transparency International Nederland noemt ook "netwerkcorruptie" (vriendjespolitiek) en het gemak waarmee Nederlandse politici lobbyist worden als pijnpunt.

De dalende trend baart zorgen, stelt directeur Lousewies van der Laan van TI-Nederland. Ook in andere landen gaat de strijd tegen corruptie iets achteruit. Nederland blijft met een score van 79 nog wel in de top tien staan.

Weinig regels voor lobbyisten

Vergeleken met andere West-Europese landen heeft Nederland weinig regels als het gaat om de invloed van lobbyisten op de politiek. "In Nederland is het de gewoonste zaak van de wereld dat politici lobbyist worden, of andersom, en dan vaak ook nog met activiteiten op hetzelfde terrein. Deze cultuur maakt Nederland buitengewoon gevoelig voor vormen van vriendjespolitiek binnen een bestuurlijke incrowd", aldus Van der Laan.

Dat is slecht voor het vertrouwen in de politiek en die vorm van netwerkcorruptie is mogelijk deels de oorzaak "van het politieke onbehagen dat Nederland al lange tijd in haar greep heeft".

Criminelen

Een andere reden dat de score achteruitgaat is de druk die de georganiseerde criminaliteit uitoefent op rechters, officieren van justitie, bestuurders en journalisten. "De vrees bestaat dat instituties die de regels handhaven daardoor op termijn zullen verzwakken", aldus TI-Nederland.

De invloed van criminelen is al langer een probleem in Nederland, stelt de corruptiewaakhond. "In 2023 gaf een recordaantal rechters, officieren van justitie en advocaten aan te zijn bedreigd en geïntimideerd."

Vooral lokale bestuurders voelen ook de gevolgen van tegenstellingen in de samenleving. "Zo waren er in 2023 minder mensen met de ambitie om burgemeester te worden, een functie waarin bestuurders steeds vaker persoonlijk worden aangesproken door mensen die het niet eens zijn met beleid."

Index

De Corruption Perceptions Index (CPI), is volgens TI-Nederland wereldwijd de meest gebruikte indicator die aangeeft in hoeverre de publieke sector van verschillende landen wordt ervaren als vrij van corruptie.

Nederland scoort op de CPI-schaal van nul (totaal corrupt) tot honderd (brandschoon) traditioneel hoog. Maar TI tekent daarbij aan dat de index alleen corruptie in Nederland zelf meet en niet de bijdragen van Nederlanders en Nederlandse bedrijven in het buitenland.

Denemarken behoudt ook dit jaar de eerste plaats, met 90 punten. Onderaan bezet Somalië met elf punten de laagste plaats in de CPI.

• TI Corruption Perceptions Index 2023