Een proefschrift en de fundamentele fout in het verdienmodel
Op 24 juni promoveerde Joost van Buuren op een proefschrift over de kwaliteit van accountantscontrole. Een aantal journalisten was er als de kippen bij om te concluderen dat de kwaliteit van grote accountantskantoren onder de maat zou zijn - zonder erbij te vermelden dat kleine kantoren niet in de studie zijn betrokken.
Na het horen van een onsamenhangend radio-interview op BNR, het lezen van de samenvatting van het proefschrift en tien minuten bij de koffieautomaat, weet ik genoeg. De partner die verantwoordelijk is voor de opdracht, is bepalend voor de kwaliteit. Prima.
Helaas wordt ook geconcludeerd dat de maatregelen van kwaliteitsbeheersing die de accountantsorganisatie verzorgt, weinig bijdragen aan de kwaliteit. Zonde van de moeite dus.
Dat is een interessante conclusie in het licht van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), die veel aandacht schenkt aan de verplichtingen voor de accountantsorganisatie.
De logica is ook hier onverbiddelijk: Afschaffen, die delen van de Wta en lagere regelgeving die zien op de accountantsorganisatie. Het werkt niet, kost alleen maar geld, dus is niemand er bij gebaat. Weg ermee voordat het geheel volledig is geïnstitutionaliseerd en is verworden tot hét fundament onder het bestaansrecht van de Autoriteit Financiële Markten.
Daarnaast stelt Van Buuren dat "....de kwaliteit van de controle op systematische wijze wordt beïnvloed door het ondernemersplan van de accountantpartner".
Jammer dat uit de samenvatting niet expliciet kan worden opgemaakt of de ondernemende accountant nou beter of slechter werk levert dan zijn minder ondernemende collega. Omdat ik zowel cynisch als conservatief ben, betekent dit voor mij dat winstmaximalisatie ten koste gaat van een deugdelijke controle.
Als mijn interpretatie de juiste is, is er weinig nieuws onder de zon. Maar het is wel goed dat het empirisch is vastgesteld. Het is het logische gevolg van het feit dat degene die baat heeft bij accountantscontrole daar in veel gevallen niet voor betaalt. Een fundamentele fout in het verdienmodel van de accountant.
Net als bij de kranten, die met kostbare redacties een krant maken die je vervolgens via internet gratis kunt lezen. Als we dat op kunnen lossen door alle Nederlanders die gebruik maken van internet te laten betalen voor de krant, dan zie ik voor de controlekosten ook wel mogelijkheden.
We vragen Wim Deetman om een onderzoek te doen, met als conclusie dat alle ondernemingen via de afdracht aan de Kamer van Koophandel betalen voor de instandhouding van de controlerende functie.
Als ik daar een kwartiertje over nadenk, kan ik dat vast wel rechtvaardigen. En het bespaart ons ook weer de moeite om elk jaar over de budgetten te onderhandelen met onze cliënten.
Kortom, een proefschrift dat gelezen moet worden. Ik wacht met spanning op de publicatie.
Gerelateerd

NBA: Verklaar Wijzigingswet accountancysector niet controversieel
De NBA vraagt de Tweede Kamer om de Wijzigingswet accountancysector en de Nederlandse implementatie van de Europese duurzaamheidsrichtlijn CSRD spoedig te behandelen....

Uitbesteding controlewerk en kwaliteit van de accountantscontrole
Uitbesteding van controlewerk in het buitenland is geen bedreiging voor de kwaliteit. Maar kantoren laten wel een kans liggen, meent Jan Bouwens.

Tweede Kamer spreekt in september over nieuwe accountantswet
De Wijzigingswet accountancysector is door de griffier van de Tweede Kamer op de agenda gezet voor bespreking op 8 september 2025.

FD: sector is blij met aanpassingen in nieuwe accountantswet
Accountants reageren "opgelucht" op de aanpassingen aan de nieuwe accountantswet, die minister Eelco Heinen van Financiën recent heeft aangekondigd. Dat schrijft...

Minister Heinen past Wijzigingswet accountancysector aan
Minister Eelco Heinen van Financiën heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over het aanpassen van het wetsvoorstel Wijzigingswet accountancysector. De minister stelt...