Opinie 05 september 2014

Kromme tenen en valkuilen: 3 lessen uit NZa-onderzoek

Flynth heeft bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een declaratieonderzoek gedaan in opdracht van het ministerie van VWS. NRC Handelsblad haalt de juistheid van dit voor de NZa welwillende rapport met evidente feiten pijnlijk onderuit.

Dat is jammer, want ons beroep veelt geen verdere blaam. Positief gezien valt er wel veel te leren voor volgende onderzoekers.

Uit het rapport blijkt niet waartoe het onderzoek dient (valkuil 1: ontbrekende doelstelling). Wat is de opdrachtgever bij aanvang voornemens geweest met de uitkomsten te gaan doen? Als je dat niet weet, dan weet je ook niet of de werkzaamheden of de uitkomsten daarvan op enige wijze relevant of toereikend zijn.

De aanleiding van het onderzoek is wel duidelijk: een artikel in NRC Handelsblad over reisjes van NZa medewerkers op kosten van onder toezicht staande instellingen en leveranciers. Het is daarom niet begrijpelijk dat in dit onderzoek declaraties zijn beoordeeld, terwijl het juist gaat om zaken die niet zijn gedeclareerd maar wel zijn genoten.
Evenzo is onduidelijk waarom door NRC Handelsblad genoemde derden geen onderwerp zijn van dit in wezen (maar niet als zodanig benoemde) persoonsgerichte onderzoek.

Bij gebrek aan doel en onbegrijpelijkheid van de verrichte werkzaamheden zou wellicht kunnen worden teruggevallen op de onderzoeksvragen vanwege de opdrachtgever. Maar wat kun je met de volgende vragen? (valkuil 2: onmogelijke vragen)

• "In hoeverre er een regeling voor het betalen en/of declareren van bestuurskosten is en in hoeverre deze is gecommuniceerd."
• "In hoeverre de van toepassing zijnde regelgeving is vertaald in het NZa beleid ten aanzien van declaraties."

Welke standaard wordt gehanteerd voor 'in hoeverre'? Hoe meet je dat? Als iets twee jaar aan een prikbord heeft gehangen in de entreehal, is dat dan 'verder' gecommuniceerd dan als er een handboek Jan Soldaat op een secretariaat staat?
Hoe vertaal je regelgeving in beleid? En waarom 'vertalen'? Werken er Chinezen bij de NZa of VWS? Beleid vertaalt zich mogelijk in regelgeving, maar als het regelgeving is, dan is het toch beleid? Kortom, formuleer met de opdrachtgever de vragen begrijpelijk en werkbaar.

Het taalgebruik in het rapport is een studie op zichzelf waard (valkuil 3: onduidelijk en ontoereikend taalgebruik). Maar ja, je huurt geen accountant in voor zijn correcte Nederlands. Een correcte maar vooral volledige conclusie zou al heel wat zijn: "Verder werkt de NZa om opener en transparanter te zijn als het gaat om declaraties". Zou de NZa ook werken aan openheid over wat er niet wordt gedeclareerd?

(Persoonsgericht) onderzoek verdient beter, omdat de belangen groot zijn en het de grootst mogelijke zorgvuldigheid van accountants vergt. Kuilen graaf je niet om er in te vallen, maar om de feiten of wellicht onderste stenen boven de grond te krijgen.