Opinie 08 oktober 2015

Een nieuwe rode lijn (2)

Deloitte en EY hebben snel en voortvarend gereageerd op de storm die optrok na de berichtgeving in De Telegraaf. In een gezamenlijk statement dat aan de media werd gestuurd (maar niet op de eigen sites werd geplaatst), stond dat EY toch niet aanblijft als huisaccountant.

Met de bedoeling om - geheel volgens het boekje - de kou meteen uit de lucht te halen. Maar de uitvoering liet nog wat te wensen over.

• Met een gemeenschappelijke verklaring braken Deloitte en EY met een 'gouden regel' onder accountants: trek in de communicatie als externe accountant nóóit samen op met je controlecliënt. De externe accountant heeft een eigen verantwoordelijkheid en onafhankelijke positie; daarbij past een zelfstandig communicatiekanaal. Zeker omdat Deloitte en EY beide accountantsorganisaties zijn, ontstaat al snel het beeld van een onderonsje.
• Door samen op te trekken, blijft nu onduidelijk wie welke afweging heeft gemaakt. Het is volstrekt plausibel dat Deloitte het beeld wilde recht zetten dat zij wel erg losjes omgaan met (vrijwillige) gedragsregels en niet zaten te wachten op een kritische dialoog met een nieuwe accountant. Het is eveneens plausibel dat EY tot de conclusie kwam dat haar onafhankelijkheid werd bedreigd, omdat na de commotie alle toekomstige controleverklaringen belast zo niet verdacht zouden zijn. Ook als dat leidt tot een gelijkluidende conclusie, zijn het zelfstandige afwegingen met eigen besluitvorming. Dat verdwijnt nu uit beeld.  
• Deloitte en EY leggen de oorzaak van het besluit volledig buiten zichzelf, met een verwijzing naar 'de discussie in de branche over accountantsroulatie'. Dat is te gemakkelijk. Het was passend geweest als Deloitte een boetekleedje had aangetrokken, ook omdat in dit geval geen schadeclaims of andere aansprakelijkheidsrisico’s dreigen. Zoiets als: 'Wij realiseren ons nu dat we een andere afweging hadden moeten maken. Het is terecht dat het maatschappelijk verkeer van ons een voorbeeldrol verwacht. Bovendien kan nu ten onrechte de indruk zijn gewekt dat we de kritische dialoog met een (nieuwe) accountant uit de weg gaan, terwijl die dialoog juist medebepalend is voor de kwaliteit van iedere accountantscontrole. Wij betreuren dat en hebben daarom besloten om alsnog van accountant te rouleren.'
• Vooral de tweede paragraaf in de verklaring wekt verbazing. Deloitte en EY herhalen nog maar eens achter de visie te staan dat InterNos niet geconsolideerd hoeft te worden in de jaarrekening van de holding. Dat komt nogal gelijkhebberig over en raakt ook niet de kern van de kritiek van onder meer Kamerlid Henk Nijboer en VEB-baas Paul Koster.
• Het ogenschijnlijk in beton gieten van het verslaggevingsstandpunt legt bovendien een hypotheek op de toekomst. De impliciete boodschap luidt: accountants die wél vinden dat we moeten consolideren, hoeven niet de moeite te doen om te solliciteren.
• Dat er alle reden is om nog eens open en met een frisse blik naar Internos te kijken, blijkt wel uit de beschouwing van Harry Mock. Internos heeft als enige doel om de goodwillrechten van (oud-)Deloitte partners te beheren, wordt gefinancierd door de Stichting Financiering Deloitte (!) en bestuurd door de ceo, cfo en drie partners van Deloitte. Dat je dan met blauwe ogen kunt blijven beweren dat Internos – 'onder ons' in goed Nederlands - echt helemaal niets met Deloitte te maken heeft, roept tenminste bij niet-accountants enige verwondering op.

De crux van de zaak gaat natuurlijk helemaal niet over accountantsroulaties en verslaggevingsregels. In de publieke opinie blijft vooral het beeld hangen dat Deloitte – met instemming van EY - geen openheid van zaken wil over het financiële huishoudboekje van de partners. Dat is begrijpelijk vanuit het verleden maar steeds meer een achterhoedegevecht. Politici houden van simpele oplossingen voor complexe zaken. En dat betekent dat het regime dat geldt voor organisaties van openbaar belang (oob's) ook steeds meer de norm voor oob-accountants zal worden.

Deloitte maakt duidelijk daar nog lang niet aan toe te zijn. Maar dan probeer je aan de rem van een lopende trein te trekken die onvermijdelijk een andere kant op gaat. Hulde voor het oob-accountantskantoor dat de vlucht naar voren neemt door geheel vrijwillig ook de Code Corporate Governance toe te passen rond de openheid over de bezoldiging van tenminste de individuele bestuurders en misschien zelfs alle partners. Dat is beter dan wachten totdat minister Dijsselbloem wederom zijn rode pennetje tevoorschijn trekt om een nieuwe streep te zetten.