Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

In 1998 wordt een besloten vennootschap opgericht met het doel de koerswinst van de beursgang van een andere vennootschap te verdelen onder de economische aandeelhouders, onder wie een familie. De verdelings-bv verricht verder geen activiteiten. Om de winst op de aandelen van de bv fiscaal zo gunstig mogelijk te kunnen incasseren, adviseert een fiscaal kantoor dat een medeoprichter van de verdelings-bv de aandelen koopt en dat er geen dividend werd uitgekeerd aan de andere aandeelhouders c.q. de familie. De medeoprichter is ook een bv en wordt hierna de medeoprichter genoemd.

Volgens het geadviseerde stappenplan:

• worden de aandelen overgenomen;
• wordt het dividend uitgekeerd aan de directie van de verdelings-bv;
• wordt de medeoprichter uiteindelijk volledig eigenaar van de verdelings-bv;
• houdt de medeoprichter een schuld aan de familie.

In juni 2001 formaliseren de directie en aandeelhouders de dividenduitkering. De medeoprichter verwerft alle gewone aandelen en draagt deze dezelfde dag via een management- en advies-bv over aan de koper, die daarmee grootaandeelhouder wordt van de medeoprichter. De grootaandeelhouder heeft echter een minderheid van het stemrecht.

In 2002 vraagt de medeoprichter een andere accountant van het kantoor om nieuwe jaarrekeningen op te stellen over 1999 tot en met 2001. In september 2003 verwerpt de algemene aandeelhoudersvergadering de jaarrekening over 2001 van de verdelings-bv. Een registeraccountant van een ander kantoor stelt een nieuwe jaarrekening over 2001 op, die in december 2004 wordt vastgesteld.

De Rechtbank Amsterdam vernietigt het dividendbesluit later. Op verzoek van de grootaandeelhouder van de medeoprichter draagt de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam de accountant op de jaarrekening 2001 binnen drie maanden aan te passen en daarbij de afboeking van een vordering op de medeoprichter ongedaan te maken. Als de Hoge Raad het cassatieberoep tegen het arrest van de Ondernemingskamer verwerpt, moet de accountant de bevolen aanpassingen definitief doorvoeren.

Tijdens een algemene aandeelhoudersvergadering van de verdelings-bv in maart 2010 ontstaat discussie over de (nieuwe) jaarrekening 2001, met name over de post ‘vordering op aandeelhouders’.  Op basis van de bankafschriften van de medeoprichter specificeert de accountant de opbouw van de vordering op de aandeelhouders. Deze vordering is in de jaarrekening 2001 nominaal gewaardeerd op een bedrag van 1.825.286 euro.

De medeoprichter is inmiddels failliet gegaan. De verdelings-bv dient een vordering bij de curator in van 1.414.814,39 euro. Nadat de jaarrekening over 2001 van deze bv is gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel vraagt de grootaandeelhouder van de failliete medeoprichter de Ondernemingskamer om deze jaarrekening 2001 te laten herzien.

De accountant stelt in september 2013 een nieuwe jaarrekening op. De Ondernemingskamer wijst het verzoek om herziening af. Niettemin stelt de accountant in augustus 2014 weer een nieuwe versie op van de jaarrekening over 2001.

De grootaandeelhouder dient een klacht tegen de accountant in.

Klacht

Goedkeurende beoordelingsverklaring

De registeraccountant heeft meermaals een goedkeurende beoordelingsverklaring afgegeven bij de jaarrekening, terwijl er een materiële onzekerheid/beperking bestond. De accountant schrijft in die verklaring dat de rechtsgeldigheid van de dividendbesluiten uit 2001 omstreden is en hij die besluiten daarom niet verwerkt heeft in de jaarrekening. Gezien de onzekerheid over de dividenduitkering had de accountant echter een beoordelingsverklaring moeten afgeven met beperking in plaats van een goedkeurende beoordelingsverklaring.

Negeren arrest Ondernemingskamer

De accountant heeft diverse keren het arrest van de Ondernemingskamer genegeerd.

Vordering op aandeelhouders

De vordering van de verdelings-bv op de aandeelhouders is ten onrechte niet opgenomen c.q. afgeschreven.

Oordeel

De klacht is gegrond.

Goedkeurende beoordelingsverklaring

De accountant vindt de klacht voorbarig. Mocht de aandeelhoudersvergadering het ooit eens worden over de afrekening tussen partijen en een jaarrekening over 2001 vaststellen, dan zal hij een accountantsverklaring afgeven die voldoet aan de eisen van dat moment.

Volgens de Accountantskamer ontbreekt bij de beoordelingsverklaring ten onrechte een toelichting op zijn voorbehoud. Verder had de accountant bij de opdrachtgever moeten aandringen op een toereikende toelichting in de jaarrekening met een kwantificering van de effecten, omdat het gaat om een materiële onzekerheid. Met de summiere toelichting in het accountantsrapport gaf de jaarrekening in ieder geval niet het wettelijk vereiste inzicht.

De accountant had de verklaring nooit in de huidige vorm in het maatschappelijk verkeer mogen brengen, omdat:

• hij de gevraagde documentatie over het dividendbesluit niet heeft gekregen;
• hij dus onvoldoende assurance-informatie had;
• het helemaal niet nodig was om de verklaring op dat moment uit te brengen.

Afhankelijk van de mogelijke effecten had hij moeten komen met een beperking of een onthouding. Omdat de jaarstukken primair waren bedoeld voor de afrekening tussen partijen, had de accountant beter kunnen wachten met een beoordelingsverklaring of helemaal geen verklaring moeten afgeven totdat hij alle nodige informatie had en zijn opdracht moeten teruggeven als hij die niet kreeg.

Volgens de Accountantskamer beheerst de accountant “het systeem van het opmaken van de jaarrekening en het voorleggen aan de AVA niet dan wel onvoldoende”. Zo heeft hij tenminste tweemaal een beoordelingsverklaring afgegeven bij de jaarrekening 2001 van de bv, maar meent hij nochtans dat er nog geen jaarrekening tot stand is gekomen. Kennelijk wist hij niet dat hij zijn beoordelingsverklaring moet dateren op de dag waarop hij zijn beoordeling heeft voltooid en niet voordat de directie de jaarrekening heeft opgemaakt. De accountant heeft onduidelijkheid geschapen over de status van de jaarrekening en in strijd gehandeld met zowel de destijds geldende Richtlijnen voor de Accountantscontrole 910 als de latere versies van de NVCOS 2400.

Negeren arrest Ondernemingskamer

De accountant heeft op de zitting bevestigd dat hij de wijzigingen die de Ondernemingskamer voorschreef niet heeft kunnen toepassen, omdat het hem ontbrak aan essentiële informatie. De Accountantskamer ziet hierin des te meer reden om geen verklaring af te geven.

Vordering op aandeelhouders

Deze vordering had in ieder geval voor het jaar 2011 moeten worden afgewaardeerd, omdat

het gerechtshof Amsterdam de vordering van de curator wegens bestuurdersaansprakelijkheid van de klagende grootaandeelhouder had afgewezen. Daardoor bleef het boedeltekort in het faillissement onveranderd.

De resterende tweeëntwintig klachtonderdelen zijn onvoldoende onderbouwd en/of ongegrond.

Maatregel

Berisping. De accountant lijkt een gering inzicht te hebben in:

• de vereisten voor assurance-opdrachten;
• de regels voor het opmaken van jaarrekeningen;
• de status van de openbaar accountant daarbij.

De tuchtprocedure heeft een vervolg gekregen in deze uitspraak.

Meer informatie

De berispte accountant, die inmiddels is uitgeschreven uit het accountantsregister, heeft een tuchtklacht ingediend tegen zijn voorganger. Hij verwijt deze accountant-administratieconsulent onder meer dat deze de Accountantskamer heeft misleid door mee te schrijven aan de tuchtklacht tegen hem, de berispte accountant. Volgens de Accountantskamer is de klacht van de berispte accountant tegen zijn voorganger grotendeels niet-ontvankelijk, omdat die op de meeste punten te laat is ingediend. Voor de rest is de klacht ongegrond, omdat die onvoldoende is onderbouwd.