Nieuws 23 januari 2014

Evaluatiecommissie: 'Nationalisatie SNS Reaal was onvermijdelijk'

De nationalisatie van SNS Reaal op 1 februari 2013 onvermijdelijk. Een andere oplossing was op dat moment niet voorhanden.

Dat concludeert de Evaluatiecommissie Nationalisatie SNS Reaal in haar vandaag verschenen rapportage.

Zou niet tot nationalisatie zijn besloten, dan zouden de kosten voor de Nederlandse samenleving hoger zijn geweest, aldus de commissie. Door de nationalisatie op basis van de Interventiewet konden de aandeelhouders, houders van achtergestelde leningen en financiële sector bijdragen aan het opvangen van de kosten van de redding van deze systeembank. 

De Evaluatiecommissie, bestaande uit Rein Jan Hoekstra en Jean Frijns voerden dit onderzoek uit in opdracht van de minister van Financiën en de raad van commissarissen van De Nederlandsche Bank. 

In hun rapport concluderen ze dat het ministerie van Financiën en De Nederlandsche Bank (DNB) niet tijdig en effectief hebben gereageerd op steeds groter wordende problemen bij SNS Reaal. 

DNB had onvoldoende oog voor de risico's van de op uitbreiding en overnames gerichte strategie van de bankverzekeraar tussen 2006 en 2009. Deze expansie verzwakte de buffers van SNS Reaal en verhoogde het risicoprofiel. 

Eind 2008 moest SNS Reaal bij het ministerie van Financiën aankloppen voor staatssteun. Maar die in totaal 750 miljoen euro waren niet de start voor ingrijpende herstructurering, zoals het oplossen van knelpunten in de onderlinge financieringen tussen de moedermaatschappij van SNS Bank en Reaal Verzekeringen. Tegelijkertijd raakte SNS Reaal verstrikt in problemen bij Property Finance, de zwaar op de balans van SNS Bank drukkende leningenportefeuille in vastgoed. 

De Nederlandsche Bank heeft de hiermee gepaard gaande risico's onvoldoende onderkend, aldus de commissie, en het ministerie van Financiën heeft nagelaten zijn verantwoordelijkheid te nemen voor het schoon schip maken bij SNS Reaal. 

Pas in de tweede helft van 2012 nam het ministerie van Financiën gaandeweg - maar te laat - de regie over. 

SNS Reaal is volgens de commissie "een voorbeeld van een klassieke bankcrisis waarbij het vertillen aan een beperkt deel van de activiteiten leidt tot uitholling van het hele bedrijf". 

De Evaluatiecommissie doet aanbevelingen aan zowel het ministerie van Financiën als De Nederlandsche Bank. 

Aan staatssteun moet de minister van Financiën duidelijker eisen stellen en een trustee aanstellen, zodat scherper wordt toegezien op de naleving van de aan die steun te stellen eisen. Dit in plaats van overheidscommissarissen die een onmogelijke positie hebben en ineffectief zijn gebleken om het publieke belang te waarborgen. 

Bij De Nederlandsche Bank moet een duidelijker bestuursvorm worden gekozen, waarbij de president eindverantwoordelijk is en ook extern aanspreekpunt is voor het toezicht op financiële instellingen, naast zijn andere taken. 

De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) kondigde in februari 2013 aan te willen dat de Ondernemingskamer een enquêteonderzoek gaat doen naar de gang van zaken bij het genationaliseerde SNS Reaal. Ook de rol van controlerend accountant KPMG moet daarbij volgens de vereniging aan de orde komen. 

Over de rol van KPMG doet de commissie in haar rapport geen specifieke uitspraken. Wel is er kritiek op registeraccountant Arnold Schilder, oud-directeur toezicht bij de Nederlandsche Bank (DNB) en huidig voorzitter van de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB). Hij zou op voorhand, zonder nader onderzoek in het kader van een verklaring van geen bezwaar te hebben afgewacht, toestemming hebben gegeven voor de overname door SNS Reaal van Bouwfonds Property Finance in 2006. Een overname die later fataal bleek.